Поэтика текстов стиха Рената Хариса : Лингвистическая поэтика

• Автор: Хасанова, Фарида Фирдавесевна
• Шифр специальности: 10.02.02
• Научная степень: Кандидатская
• Год защиты: 2000
• Место защиты: Казань
• Количество страниц: 213 с.

ТАТАРСТАН ФЭННЭР АКАДЕМИЯСЕ Г. ИБРАЬЙМОВ ИСЕМЕНДЭГЕ ТЕЛ, ЭДЭБИЯТ ЪШ. СЭНГАТЬ ИНСТИТУТЫ
Кулъязма хокушнда
ХЭСЭНОВА ФЭРИДЭ ФИРДЭВЕСЕВНА
РЕНАТ ХАРИС ШИГЫРЬ ТЕКСТЛАРЫ ПОЭТИКАСЫ
' (лингв истин, поэтика )
10.02.02 — Россия Федерацияее халыклары теллуре
(татар теле)
Филология фтнэре кандидаты диет гыйльми дэр&ща алу вчен язылзан диссертация
Фанни щитжче* филология фаннаре докторы, Институтнын' айдауче фэнни хезмэтмйре КУРБАТОВ X. Р.
КАЗАН
СУЗ БАШЫ
. V*:?;
«V; }(.:
Ренат Харис—60 нчы елларныц урталарында ук шигьри авазын ишеттергэн, шигырьдэге Узенчэлекле кьло эзлэнулэре бел эн эдэби жэмэгатьчелекнец итътибарын узенэ юналткэн, бэхэелзр уяткан шагай рьлэребездэн1. Аньвд беренче жыентыгы »Жир !те>м Кеше» исеменда 1968 нче елда «Беренче карлыгачлар» сериясенда данья куру. Бугенге кендэ ул 30 лап шигырь жыентыгы авторы. Шуяар арасыннан рус телендэ лаеклы яцгыраш алган 7 жыентык, чувашча пзм башкортча шнгарь жыентыклары («ГОрату сукмаке» Нам «Яктылык тэме»), робагыйлары татар, рус, инглиз теллэреидэ басьшгак «Шигырь язган калам беден» жыентыгы, Тукайлар чорыннан килгдн бер матур традицияне давам итеп, балалар вчен язылган «Лап-лап» Ьзм «Матур ей» шигырьлэр китаплары, Казан Курчак театры сэхнэсендэ 2—3 ел буе еэхнэдан твшмэгэн «Серле алан» пьесасы, «Хисемнен исеме», «Кезге мэхэббэт» кебек мэхэббэт лирикасы, «Хабар», «Тоткасыз ишек» Ь.б. шнгарь жыентыклары бар.
1 Юзкев Н, Уйлы-хнсле шагыйрь. раееам шагыйрь//3амана ээпэре.—Казан: Таг. кит. нэшр., 1981.—Б. 5.

Китапяарньщ басылу даталарына игьтибар иткэндэ, шагыйрьнен, Ьэр ел саен бер жыентык чыгарып баруына тап буласьщ.
Ренат Харисныц шигырьяэре терле елларда < Новый мир»,
«Огонек*, «Юность», «Дружба народов», «Москва», «Молодая
гвардия», «Октябрь» Ь.б. узэк журналларда денья курэ,
Тэнкыйтьчелэр аныц шигьри эсэрлэре заманча уткен яцгырашлы, образлы фикерлэудэге яцача алымнары, кыю метафоралары пем чагыштырулары, форма елкзсендэге оригиналь
табышлары бел эн жзлеп итуен билгелэп утзлзр, Ренат Харисныц поэзиянец тематикасын, жанр чикдэрен тордзндеру» шигьри сузнен жегзрен, эчке куэтен арттыру, чорнын олы проблемаларын лирик чаралар ярдэмендэ утемлерзк итеп жанландыру юнэлешендэ езлексез эзлэнуен ассызыклап, фикер-хисне укучыга сурэтле итеп ж,иткеру
©чей халык ижаты символикасыннак Ьэм эдэби я т-сон гатьтоге алымнардан мул файдалануына игьтибар итэдэр,
Ренат Харис—кин, колачлы шагыйрь. Аныц шждт
би о графи я сендз егермедзн артык поэма (шулар эчендз «Звлзйха» Ь-эм «Идегэй» драматик поэмалары, «вч убешу» поэмасы, «Гармунчы», «Шекер», «Буре кузе», «Ж,нцуче>, «Сабантуй», «Ат иярлэу» поэмалары, «Бизэк», «Каурый калом», «Дэрдемэндкэ назыйрэлэр», «Яралар» Ь.б, цикллары, «Тула зшлзпз», «Валит сэгате» хикэятлэре, «Кеше», «Казан» ораториялэре Ьэм кантаталары, купсанлы жырлар бар,
Ренат Харис татар кулыурасы тарихында оратория жанрын башлап жибэрэ. Ул «Кеше» оратори я се текстын и жат иткэне ечен 1972 нче едда Муса Жалил исемендэге премиясе,- 1997 нче елда исэ «Хисеынен. и семе» дигэн китабы ечен Тукай исемендэге Дзулэт премия сена лаек булган шагыйрь, Боларньщ барысы да аныц хезмэт С9юче, куп яклы, зур шагайрь булуын таган бер мэртэбэ раслый. «Ижатымда — эшемнен, эшемдэ — иждтымньщ йезен кызартма-

акзм-текзм кук бара,
Уил анабмз,., Кицашабез— нзрсздзн бу, нилектзн?
Олау шуьшшп шуиша бозга тамган дегеттай,
Ядтнрадм яп-яктм уй, башяар китте айланеп
ДИЛбеГЗНЄН
унмн
сулга
апмаштнрмп бзйлздек! рйхзт булнп китте безга (зш узгарз юктан да)
Ньіклабрак карасак, олавмбнз туктаган
Беренче карашка суз олау, олаучн, кепчак, ат, дилбега, арба турьшда гана бара кебек, Арба зкзм-текзм кебек бара, олау бозга тамган дегеттай шуьшіа, бу нарса?—дип сорьшсн кил». Бераздан бу табншмакньщ жавабьі табьілган кебек була, «Дилбеганец уднн сулга алмаштнрнрга кирзк икзнЬ Лакии ни магьна? Олау барнбер алга бармнй, Шулай итеп, шагмйрь илда бугенге квннарда барган сеяси вакнйгаларнм «ззоп теле» бел єн суратлап бира. Илда житзкчелзр да алмашмна, лакии «олау» барьібер туктап тора, 9 «Бормлншта» поамасьшда туктап торуньщ сабепларен ач а:
Борьшнрга кирак соцгармнй фикерлауда, ашта, хмялда, олавмбнз шунемз гшч бармнй.
1987 нче елда язьшьш, бугеи да актуаль яигараган бу поамада зур мзгьна ацлата торган кинаяле сузлар куп кулланмлган. Шагмйрь «борьишш» вакьггандаш ялшшларнн «тайгалаклар» дип атьій, «ат