Историко-лингвистический анализ ойконимии Западного Закамья Татарстана

• Автор: Хисамов, Олег Ришатович
• Шифр специальности: 10.02.02
• Научная степень: Кандидатская
• Год защиты: 2001
• Место защиты: Казань
• Количество страниц: 230 с.

В.И. Ульянов-Ленин исемсндэге
КАЗАН ДЭУЛЭТ УНИВЕРСИТЕТЫ
кулъязма хокукында
Хисамов Олег Ришат улы
Татарстанньщ Кенбатыш Кама аръягы ойконимнарына тарихи-лингвистик анализ
10.02.02.— Россия Федерациясе халыклары теллэре (татар теле)
Диссертация филология фэннэре кандидаты
диган фонни даражэ алу очен
тзкъдим ителэ
Фэнни житэкче — филология фэннэре докторы, профессор, Россия гуманитар фаннзр академиясе академигы, Татарстан Республикасынын атказанган фан эшлеклесе Саттаров Гомэр Фэиз улы.
Казан -2
Эчтэлек
Кереш
I. Гомуми кереш 3 б.
II. Татарстаннын Кенбатыш Кама аръягы ойконимнары барлыкка килунен тарихи-географик узенчэлеклэре ..................... II б.
§ 1. Татарстаннын Кенбатыш Кама аръягы территориясенэ
физик-географик характеристика.............................. 11 б.
§ 2. Татарстаннын Кенбатыш Кама аръягы халкы этник составыныц формалашу тарихы................................. 14 б.
I булек. Татарстаннын Кенбатыш Кама аръягы ойконимнарыньщ этнолингвистик катламнары................................... 33 б.
§ 1. Терки катлам 34 б.
1. Борынгы терки катлам 34 б.
2. Болгар катламы 85 б.
3. Татар катламы 97 б.
4. Чуваш катламы 101 б.
5. Башкорт катламы 105 б.
§ 2. Фин-угыр катламы 108 б.
§ 3. Монгол катламы 109 б.
§ 4. Гарэп-фарсы катламы 111 б.
§ 5. Рус катламы 120 б.
II булек. Татарстаннын Кенбатыш Кама аръягы ойконимнарыньщ лексик-семантик узенчэлеклэре йэм структур-ясалыш калыплары........................................... 123 б.
§ 1. Лексик-семантик узенчэлеклэр 123 б.
1. Апелятив ойконимнар 124 б.
2. Онимик ойконимнар 141 б.
2.1. Антропонимнарга нисбэтле ойконимнар 141 б.
1) Кеше исемнэреннэн, фамилиялэреннэн,
кушаматларыннан ясалган ойконимнар 144 б.
2) Сословие титулларына нисбэтле ойконимнар.. 160 б.
3) Дини титулларга нисбэтле ойконимнар 162 б.
4) Профессия анлаткан сузгэ нисбэтле атама 162 б.
2.2. Этнонимнарга нисбэтле ойконимнар 162 б.
2.3. Топонимнарга нисбэтле ойконимнар 168 б.
1) Гидронимнар 168 б.
2) Гидрографик номенклатура терминнарыннан ясалган атамалар 177 б.
3) Орографик терминнарга нисбэтле ойконимнар 182 б.
4) Фитонимнарга нисбэтле ойконимнар 186 б.
5) Зоонимнарга нисбэтле ойконимнар 187 б.
§ 2. Татарстаннын Кенбатыш Кама аръягы ойконимиясенец
структур-ясалыш калыплары 190 б.
I. Гади тезелешле ойконимнар 191 б.
1. Тамыр ойконимнар 191 б.
2. Ясалма тезелешле ойконимнар 192 б.
II. Катлаулы тозелеш тэшкил итуче ойконимнар 195 б.
1. Кушма тезелешле ойконимнар 195 б.
2. Парлы суз тэшкил иткэн ойконимнар 197 б.
3. Тезмэ суздэн гыйбарэт ойконимнар 197 б.
Йомгак 201 б.
Кулланылган эдэбият исемлеге 206 б.
Кушымта 219 б.

І булек. Татарстанньщ Кенбатьіш Кама арьягьі ойконимнарьіньщ зтнолингвистик катламнарьі.
Керештан куренганча, без тикшерган регионда терле хальпелар яшаган.
«Татар халкьі Ьам теле формалашуда Идел болгарларьі теп роль уйнаса да, алар составьіна шулай ук терки телле печенеглар, кмпчаклар, мишарлар, татар-монгол яуларьі белан килган теркилар, аз булса да монгол телле монголлар, угро-финнар Ьам хатта славяннар да терлесе терле даражада катнашкан». (М.З.Закиев, 1977, 188 б.). Злеге зтногенетик байланешлар
топонимияда да чагьільїш тапкан. Татарстанньщ кенбатьші Кама арьягьі ойконимнарьінда без тубандаге генетик катламнарньї аерьіп чьігабьіз:
§ 1. Терки катлам.
1. Борьінгьі терки катлам.
2. Болгар катлами.
3. Татар катламьі.
4. Чуваш катламьі.
5. Башкорт катламьі.
§ 2. Фин-угьір катламьі.
§ 3. Монгол катламьі.
§ 4. Гарап - фарсьі катламьі.
§ 5. Рус катламьі.
Бу катламнарньї аерьіп чьігу шактьій авьір зш. Ченки бер ук атама бернича катламга карарга мемкин. Терки катламньщ узен аеру читен. Без бу проблеманн узебезча хал итарга тьірнштьїк. Масалан, Байтирак ойконимьі антропонимга нигезланган.