Лингвистическая поэтика татарской классической драматургии

• Автор: Нуриев, Гаптрауф Салихович
• Шифр специальности: 10.02.02
• Научная степень: Докторская
• Год защиты: 2002
• Место защиты: Казань
• Количество страниц: 421 с.

В.И. Ульянов - Ленин ис. Казан дэулэт университеты

Кулъязма хокукьтда

Нуриев Гаптрэуф Салих улы

Татар классик драматургиясенец лингвистик поэтикасы

Филология фвннэре докторы гыйлми дэрэждсе алу ечен езерлэнгэн диссертация

10.02.02 белгечлеге. - Россия Федерациясе

халыклары теле (татар теле)

Казан
Э чтэлек
Кереш

I булек. Драматургия эсэрлэренен макропоэтикасы

1. Драматургия всврлоренда идея-тематик максатчанлык
2. Сюжет Ьэм фабула
3. Драма эсэрлэрендэ жанр торлвре
4. Драма эсэрлэрендэ автор стиле
II булек. Драма эсорлэрендэ текст тезелеше
1. Драма эсэрлэрендэ диалог
2. Драма асорлорендэ монолог
3. Драма асарлэренде полилог
4. Драма асврлэренда персонажларны характерлау алымнары
5. Драма есарлэрендэ ремаркалар
III булек. Драма эсэрлэре микропоэтикасы
1. Фонетик микропоэтика
а) сузык авазларпыц дйтелеш узенчэлеклэре;
б) сэхнв свйлэмендэ тартык авазларныц дврес эйтелеше;
в) суз ком сузтезмэ басымы. Свйлэм тактлары. Фразада логик басым;
г) свйлэмнец тизлвге, ритмы, тембры;
д) драма осорлорендо реплика мелодикасы.
2. Лексик-фразеологик микропоэтика
3. Поэтик синтаксис
4. Драма всэрлврендэ автор Ьэм актер микропоэтикасы
IV булек. Тел Ьэм стиль - драма эсэрлэренец жанр поэтикасында
1. Сейлэмдв драматизмныц чагылышы.
2. М.Файзинец «Галиябану» драмасы микропоэтикасы
3. Мелодрама микропоэтикасы
4. Трагедия микропоэтикасы
5. Комедия микропоэтикасы
а) Характерлар комедиясендэ гротеск чагылыгиы;
б) Водевиль жанры микропоэтикасы.
6. Трагикомедия микропоэтикасы
Йомгаклау
Библиография
кузгэ ташланып торган билгесе, аерымлыгы — бер-берсенец шэхсэн максатлары каршылыгын белеп, ачыктан-ачык яки яшертен керэшкэ тотыну. Булдыра алганча керэш каршы як тарафдарларыннан яшеренеп алып барыла. Драматургия теориясенде элек-электэн ук килгэн какшамас бер кагыйдэ бар: есэрдэге интрига, адэбият белгече Азат Эхмедуллин билгелап утканча, якын кардэшлек менэсэбэтендэге персонажлар арасында кечле тээсирле була17.
Билгеле булганча, поэтик эсэрлэрне узлэренец фабула тезелешларе буенча хроникаль Ьэм концентрик терлэргэ булеп карыйлар. Масэлэн, М.Фэйзинец "Галиябану" эсэре концентрик фабулага корылган. Вакыйгаларньщ вакыт буенча бер-бер артлы утуенэ корылган фабулалар — хроникаль, а бер вакыйганыц икенчесенец сэбэбе булып устерелугэ корылган фабула — концентрик фабула18, дип атала.
Хроникаль фабулалы эсарларгэ Г.Ильясиныц "Бичара кыз", Ф.Халидинец "Радде бичара кыз", Г.Камалныц "Бахетсез егет", "Безнец шаЬэрнец сердаре", Ф.Бурнашныц "Яшь йорэклар", К.Тинчуринныц" Сунгэн йолдызлар", "Жилкэнсезлор", Н.Исэнбэтнец "Ьижрат", Т.Гыйззэтнец "Кыю кызлар", "Ташкыннар", Х.Вахитныц "Соцгы хат", Т.Мицнуллинныц "Канкай углы Бахтияр" пьесаларын кертергэ була. Г.Камалныц "Беренче театр",
17 Бу турыда к.: Эхмадуллин А.Г. Эзлэнулар дэвам итэме, алар бэрэкэтлеме? — Мэдэни жомга. — 1999 — 28 май — Б. 9.
18 Бу турыда к.: Хализев В.Е. Общие свойства формы эпических и драматургических произведений // Введение в литературоведение. — М.: Высшая школа, 1976. — С. 168; В.В.Кожинов концентрик дигэн терминны тугел, а “центробежные”, “центростремительные” терминнарын куллана, бу турыда к.: Кожинов В.В. Сюжет, фабула, композиция // Теория литературы. Основные проблемы в историческом освещении. Роды и жанры литературы. — М.: Наука, 1964. — С. 472-474.