Наме и традиции эпистолярного жанра в "Шахнаме" Фирдоуси

• Автор: Бобоев, Дустмурод Хамидович
• Шифр специальности: 10.01.06
• Научная степень: Кандидатская
• Год защиты: 1999
• Место защиты: Душанбе
• Количество страниц: 168 с.

МУ К ЛАРИНА
Мукрддима
Боои Т. Назаре оа тарихнаи нима да номэнигстой дат адабиёти
форсии точркй
Боби II. Мух,тавои номахри "Шохрома"-и Абулкрсим Фирдансй
Боби Тії. Анеоъи номахр дар "Шохрома”
Боби УІ. ТасЕири фалсаФє еэ лину оин да номахр
Боби У. ТасЕИШ мусинЭ, сакъатхри шеърй да забони номахри
"Шо хрома"
Хулосз
Фехристи адабиёт
Ш У ft А Д Д И М А
Адабиети овозадор ва бузурги форсии точркй аз бойтарин
хангхря чдхрнй буда, дар тарозуи ладнай назду наср баробар с5а адабие і'И дрдимаи Румию Юионй меиотад ва аз ин ру зиеда аз хдзор сол ба тамаддуни хоид хдссаи арзанда гузошіааст. Оаромадони он оаваосути асар'/фк дуд орзую омож халадоя зронй, ормонхра инсондустии эрониён, ж раду дониш, мехнатдустага кдхрамонй, ва-танпарварй барин хислатхои начиби эрониёнро ба чдхониён таргибу ташвик, намудаанд.
Дар таърихи адабиети форсии точдкй асрхри УІІІ ва X сухан-варони зиеде хунарнамоя кардаанд, ки мувофикд ахбори тазкирани-горони мукаддам ва матншиносони имрузаи точику зрони ва аврупоа аксаран сохрбдевон буда, осори нобз офаридаанд ва он осор аз шохдорихри маданияти умумибашарй хрсоб мешавад. Ин осор, ки аз чашмаи акду хиради золой абармардони адабиёти форсии точщсй чррй шудааст, дар пешбурди чрмеаи инсонй созгоо буда, бахни тахдввулу ташаккули афкори бадей ва эстетикии мардуми бума ва хамчдвор хизмати арзанда кардааст.
Эчддиёти кисме аз суханварони асрхри УІІІ ва X аз тарафи мухаватанию хоричд даклккорона баррасй гардида, даст-раси уадум шудааст. Аммо осори гаронбахри клеми зиёди шоирону на-висандагон ва глутафаккирон бо сабабхри гуногуни таърихй аз байн рашта, ё ганчинахри дурдасти олам махфуз буда, то имруз омухта нашудаанд.
Хушбахтона, "Шохнома"-и Х&ким Абулкрсида Фирдавсй аз он дуррхри пурхїіюлати маънавие мебошад, ки то кдрни мо аз байни он дастнависхо пурра омада расидааст. Лекин то ба хол ин шохдеар, ки бахри беканореро глемонад, на аз тарафи шохромашиносони корячд

ва на аз та райя мухдкдакрни ватанй ва х#мзабон та вд-гки дуруст в а хдмачихдта надидааст.
Абулкрсими Фирдавсй аз он суханварони бузургу беназири ада-о'иёти шухратёри форси и: точдкй б .уда, ангуштнамои лавру зшонхрст ва "Шохрома"-« у баробар ва хдмвазни "Илиада" ва "Одиссея"-и Хр-мер буда, ба кдвли Мавлоно Абдурахулони Чрмй: "касеро, ки чун "Шелома" наз.ме бувад,, чи хочдт ба мадху таъряфи дигарон" /1,445/. Зимнан бояд бигуем, ки дар таърихи хрмосасароииг адабиёти форой ва умуман чдхрнй касе хдмтои у набудаву набошад ва то имруз -охирк аерк XX касе монакди у дар .як достон 120000 миераъ иншо накарда.
Таъсири Фирдавсй ба ососи шоирони пас аз кдрки X низ хурд не от, хдрчанд дар ин бора ахда тахкдк, то кунун бахши чрлибе ба миён наовардаанд. Аз ин чдхдт нош Хаким Абулкрсиш. Фирдавсии Гуо/: яке аз шоирони б.узургтарини дунё, ккублактаби хоси адабик
худ дар адабиети форсии точикй мавкэи бузург дорад, бо нубугу азамат ва афкори баланд, кудрати суханварии худ бар сафи Хрмеру А расту, бофоклу Евршшд, Аристофану Анакреон, Рудакию Даклкд, Руставелшо Данте, Шекспиру Пушкин ва амсоли инхр меистад. йн аст, ки баъди Фирдавсй дар адабиёти форсил точцкй навиштани "Шохюма"-хр ва чузибгУй ба достокхри алощдаи. он ба :<укш азъава даромад. А:.::ло яг он нафар аз шоирони нас аз Фирдавсй эчрд карда, достоне чунин болиг ва бехдмто иншо намуда натавонястанд. Кдриб панчрхр-шаст достон дар вазни "Шохдома" ба вучуд ома да, аммо ягон-тои онхр хдмто ва х&мсаиги "Шохнома"-и Фирдавсй шуда натавокист.
Акси бадои Фирдавсиро дар адабиёти аврупой низ шунидак глуч-кин аст. Хамох#кгии баъзе г.уйтахри Бокаччо, Шекспир, Байрон, Гоцци, Хуле, Хеше, Руставели, Чернкшввскийро бо суруда:*.-. шрдавей

ва Турон беш аз х#ма ба ин кор Барон ва Тус истифода глешуданд, ки дар донишмандй ва бурдборй аз тамош іахдавонони ин ду мамла-кат фарк, дораад. Фярдазсй тавонястааст, дар си лой ин ду абармард ба надр аз иахдавоик, боандешагй, іоакдй ва ботамизй, нуктахокию нунтадонии онхрро таракнум кунад:
Бкфармуд то мубадону радон,
Нишастанд бо ножар бихрадон.
Чунин гуфт, а-он номаи бархдрир,
Биёреду бинзд деши дабир.
Хдма номдорон нишастанд гард,
Хиромон бари шох, иіуд Яздгирд.
Чу он нома бар шощ Эрок би хонд,
Яке анчуман дар шагафтй бимонд.
Зи бас хубиву Чузищу о-; арии,
Ки па ідо шуд аз гурти Хокрни Чин.
/18, 454/.
Таълифи комахо, ки аоасап бо ачру хох}іі аз тарами дабирої HoîvHiHfiropOH зчдд мегарданд, бурда расондаяи онхр ё пае; - овардан аз ыомахр низ аз вазиразфи сасъул ба щумор мерафт. Дар ин кор фиристодахри махсусу боваринок пешбарй мешуданд. Барон ба ман-зилхри дур харчи тезтар расонидани ин ё он нома фир.істодахр са-вора мерафтанд ва хртто бо зиёда аз як аси, ки бо навбат савор шаванду бе.іст ба ма; . ил раоаид.
Саворе ба кирдори Озаргушасд,
Зи Кобул cÿu Сом шуд бар ду аси.
Бифармуду гурт: "Ар бимонад яке, -Набояд туро дам задай андаке.
Ба дигар сабук баришнику бираз,
Бад-ин сон хдме тоз то деши газ."