Формирование и развитие официально-делового стиля башкирского литературного языка

• Автор: Ильмухаметов, Ахат Галимович
• Шифр специальности: 10.02.02
• Научная степень: Кандидатская
• Год защиты: 2005
• Место защиты: Уфа
• Количество страниц: 231 с.

МЭГАРИФ БУЙЫНСА ФЕДЕРАЛЬ АГЕНТЛЫК ЮЕАРЫ ПРОФЕССИОНАЛЬ БЕЛЕМ БИРЕУ ДЭУЛЭТ МЭГАРИФ

УЧРЕЖДЕНИЕЬЫ БАШкОРТ ДЭУЛЭТ ПЕДАГОГИЯ УНИВЕРСИТЕТЫ

кулъядма хокушнда Илмвхэмэтов Эхэт Гэлим улы

Башкорт э^эби теле рэсми-эш кагы^^ары стиленен, формалашыуы Бэм у^еше

10.02.02 специальносы - Рэсэй Федерация 1гы халыктары телдэре

(башкорт теле)

Филология фэндэре кандитаты гилми дэрэжэЬенэ

диссертация

Гилми етэксеЬе — филология фэндэре докторы, профессор Р.Х. Халикова.

ЙеКМЭТКЕЬЕ
ИНЕШ
I БУЛЕК. РЭСМИ-ЭШ КАБЫ^АРЫ СТИЛЕ: УНЫЦ УрНСЭЛЕКТЭРЕ ИЭМ 0ЙРЭНЕУ ТАРИХЫ
§ 1. Функциональ стилдэр араЬында рэсми-эш кагы??ары стиле
§ 2. Рэсми-эш кагьвдары стилен ейрэнеу тарихы
2.1. Урыр тел гилемендэ рэсми-эш кагыздары стилен ейрэнеу
2.2. Терки телдэрзэ рэсми-эш кагыздары стилен ейрэнеу
2.3. Башкорт тел гилемендэ рэсми-эш кагы^ары стилен ейрэнеу
§ 3. Рэсми-эш кагыззары стиленен, тэгэйенлэнеше йэм теп Ьщатгары
II БУЛЕК. БАШКОРТ ТЕЛЕНДЭ РЭСМИ-ЭШ кАГЫ^АРЫ СТИЛЕНЕЦ ФОРМАЛАШЫУЫ ИЭМ У^ЕУЕ
§ 1.Урал-Волга буйы терки телендэ рэсми-эш кагыззары стиле
§. 2. Урал-Волга буйы терки теле рэсми-эш кагьвдары стиленен: грамматик у^енсалекгэре
§ З.Хэ?ерге башкорт эдэби теле рэсми-эш кагы^ары стиленен; формалашыуы Ьэм у^еуе

III БУЛЕК. ХЭ^ЕРГЕ БАШКОРТ Э?ЭБИ ТЕЛЕНЕН,
РЭСМИ-ЭШ КАЕЫ^АРЫ СТИЛЕ
§ 1. Хэдерге башкорт эдэби телендэ рэсми-эш кагыддары
стиленен, жанрдары Бэм улардьщ уденсэлектэре
^ § 2. Хадерге башкорт эдэби теле рэсми-эш кагыддары стиленен, лексик уденсэлектэре
§ 3. Хэдерге башкорт эдэби теле рэсми-эш кагыддары сти-ленец фамматик уденсэлектэре
ЙОМГАкЛАУ
КУЛЛАНЫЛБАН Э?ЭБИЭТ
КУШЫМТА
Усманов, 1979, 101]. Р.Х. Халикова гэрэп языулы терки язма теленец башкорттарга килеп инеуен Болгар деулэте осоро (X 6.-ХІІІ б. башы) менэн бэйлэп карай [Халикова, 1993, 20], Ж.Б. Кейекбаев иЬэ «Гэрэп языулы ирке терки теле башкорттарга ХІІІ-ХГУ быуатгарза Алтын Урза кэнсэлэре аша килеп инэ, сенки Алтын Урчала ла рас ми язма тел хезмэтен ирке терки теле утэй» тип ирэплэй [Киекбаев, 1966,274].
Беззен, карашка, гереп язмалы ирке терки теле XII б.-XIII б. башынан да Ьуща калмай башкорттарга килеп инэ, Кенсьпыш эзэби традицияларына нигезлэнеп XIII б. башында язылган Кол Бэлизен; «Кисса-и-Йософ» эрэре бьпа асык мирал. Шулай ук ХІІ-ХІІІ быуатгарза ук башкортгар араЬында Эхмэт Йэсэуи, Селэймэн Бакыргани Ьэм башка Урта Азия шагирзарьшъщ эрэрзэре таралган булган [Халикова, 1993,21-27].
* * *
Урал-Волга буйы терки теленен; функциональ бер тере бульш, унда рэсми-эш кагыззары стиленец барлыкка килеуендэ Ьэм формалашыуьшда Алтын Урза, Кырым, Казан ханлыктары кэнсалэренэн сыккан хан ярлыкгары* Ьэм битиктары* меЬим роль уйнай. Уларзын, барлыкка килеуе экстралингвистик факторзар — дэулэт идараЬьшьщ ижтимаги-сэйэси ихгьмждары менэн бэйле.
XIII быуатга Алтын Урза кэнсэлэренец рэсми теле буларак барлыкка килгэн хан ярлыкгары Ьэм битиктарыньщ теле XIV-XVI быуатгарза нормага Ьалына Ьэм узенсэлекле тел тере — стиль хасил итэ. Был рэсми-эш кагыззарыньщ калыплашкан узенсэлекле тезелеш формалары бар Ьэм билдэле тэртиптэ урынлашкан реквизиттары, нигеззэ, узгерешЬез Ьаклана [Усманов, 1979, 168-170].
*Ярлыктар — хандар?ын уз кул адтындагы Ьэм боййоноп йашаган илдэрзен, башлыктарына я?ма указдары, бойороктары, емерзэре, курЬэтмэлэре.
•Битиктар — хандарзьщ ударе нан бойондорокло булмаган ил башлыктарына адресланган рэсми хатгары.