Жизнь и творчество Амиршахи Сабзевари

• Автор: Саидова, Барно Турахоновна
• Шифр специальности: 10.01.03
• Научная степень: Кандидатская
• Год защиты: 2009
• Место защиты: Душанбе
• Количество страниц: 205 с.

Чумхурии Тодикистон Донишгохді миллии Тодикистон
Ба хукми дастнавис
Саидова Барно Турахоновна
Хдёт ва эдодиёти Амиршсщии Сабзвори
10.01.03 - Адабиёти халкхои мамолики хориди (адабиёти то дик)
Рисола
барои дарёфти дарадаи илмии номзади илмхои филологи
Рохбари илмй: доктори илмхои филологи, профессор Тоиров Урват
Душанбе
МУНДАРИЧД
Муцадцима
Боби I. Амиршохии Сабзворй ва мухити идтимоиву мадании замони у.
1. Назаре ба вазъи сиёсии Хуросон ва Эрон дар кдрни XIV ва нимаи аввали дарниХУ
2. Вазъи фархангй ва адабй
Боби II. Тардумаи хол ва фаъолияти эдодии Амиршохии Сабзворй.
1. Ахбори сарчашмахо
2. Рузгори Амиршохии Сабзворй
3. Нусхахои дастнависи девони шоир
4. Мероси адабии шоир
Боби III. Хусусиятхои бадеии эдодиёти Амиршохии Сабзворй.
1. Сохт ва мазмуни газалиёти Амиршохии Сабзворй
2. Кдггъа ва дигар анвои шеър
3. Сабки нигориш ва шеваи эдоди Амиршохй
а) Забон ва услуби ашъори Амиршохй
б) Бадеиёти тасвирхо
в) Робитаи адабии Амиршохй бо шоирони гузашта ва
муосири у
Хулоса
Китобнома

МУЦАДЦИМА
Адамияти тадцид. Хазинаи тамаддуни башар олитарин сарвати маънавист, ки махсули неруи акдонй ва захираи зехнии инсоният мебошад. Дар танй гардонидани чунин сарвати бебахо бузургтарин намояндагони халкдои форс-тоник низ садми арзандаи худро гузоштаанд. Махсусан, адибони забардасти тоник дар бунёди кохи азими маърифат - адабиёти бадеии гуногунмавзуъ ва аз нигохи мудтаво пуробуранги худ хиссагузорй кардаанд.
Дар асри XIV ва ибтидои асри XV як гуруд чехрахои адабие ба воя расидаанд, ки бо махсули эноди худ адабиёти ин даврро бою танй гардонда, харчанд хучуми мугулхо ва одибатдои он ба илму фарханг ва адаби ин давра таъсири манфй расонида бошад хам, аммо таназзули бунёди он ба мушохида намерасад. В акте ки лашкари Чингизхон Осиёи Миёнаро забт кард, вазъи илму адабиёт ру ба таназзул овард. Адабиёти форси дар асри ХПІ ва аввали асри XIV дар Осиёи Сатир, чднуби Эрон ва Х,индустон, яъне дар он манотиде, ки дар тадти тасарруфи мугулхо дой надошта буданд, ривон ёфт. Дар Мовароуннахр ва Хуросон дар охири асри XIV ва ибтидои асри XV марказхои илмиву адабй инкишоф меёбад. Ба дамаи ин мушкилихои хаёти интимоиву фархангй нигох накарда, симодои бузурги адабй зухур карданд.
Дар адабиёти нимаи дуюми асри XIV ва аввали асри XV дар датори чедрадои адабии маълум шахсиятдое ба камол расидаанд, ки садми ондо дар рушду нумуи адабиёти ин давра назаррас аст. Дар ин расто метавон шоири содибдевон - яке аз тазалсароёни машдури дамин давра Амиршодии Сабзвориро ном бурд.
Яке аз вазифадои аввалиндаранаи илми адабиётшиносии муосир ин омузиши вазъи сиёсй ва фардангии мудити адабй, таддиди нараёни зиндагй, тавсифи нусхадои дастнависи девони ашъор, тадлили мухтассоти осори шоирони то кунун ба дадци даркорй шинохтанашуда,

Мухаммад Алии Табрезй дар «Райдонатуладаб» (с. таъ. 1335д.) маълумоти чамъбастие родеъ ба рузгор ва ашъори Амиршодй овардааст (199, 111).
Тазкирадои дигар, аз чумлаи «Тазкиратуттаворих»-и Абдуллой Кобулй, «Крмусулаълом»-и Шамсиддини Сомй, «Миръотулдаёт»-и Шерхон ибни Алиахмадхони Лудй, «Тазкиратушшуарои мутададимин ва салотини муосири ва бузургони мутаваррин»-и Садри Зиё рочеъ ба рузгору ашъори Амиршохй маълумот медиданд, аммо аз сабаби дастраси мо нагардидани тазкирадои зикргардида ба он даноат менамоем, ки адабиётшиноси Эрон Забедуллоди Сафо бо истинод аз тазкирадои номбаршуда адволу ашъори шоирро мавриди таддид дарор додааст.
Дар баъзе аз баёздои захираи дастхатдои Института шардшиносй ва мероси хаттии АУ Точикистон номи Амиршодй дар баробари шоирони дигар чой до да шудааст. Баёзи аввал тадти радами 1605мадфуз:-буда, соли таълифаш номаълум, вале аз руи навъи хату догазаш ба охири асри XIX нисбат дода шуд. Дар ин баёз дар руйхати шоирон номи. Амиршодй дар чои ёздадум чой гирифтааст (36, 1556, 180а, 191а, 220а-2316). Саддофи баёзи мазкур Эшон Хоча буда, дачми баёз 13 бар 20,5 мебошад.
Баёзи дуюм тадти радами 1623 мадфуз буда, дар руйхати шоирон номи Амиршодй дар чойи бисту сеюм омадааст (37, 686, 418а, 4506, 452а). Саддофи баёзи мазкур Амин буда, замони таълифи баёз тахминан ба охири асри XIX ва аввали асри XX рост меояд. Хдчми баёз 12,5 бар
20,5 мебошад.
Омузиши бевоситаи чараёни зиндагй ва мероси адабии Амиршодй аз нимаи дугами асри ХГХ огоз мешавад.
Соли 1854 чилди I «Федристи дастнависдои арабй, форсй ва диндй»-и А. Шпрингер нашр мешавад. Муаллиф дар асари худ дар бораи чараёни зиндагии Амиршодй ба таври деле мухтасар таваддуф намудааст, ки он дам бошад ишора ба хонаводаи Сарбадорон мансуб