Ашур Сафар и литературная среда Куляба второй половины XX века

• Автор: Шафиев, Фарход Ашурович
• Шифр специальности: 10.01.03
• Научная степень: Кандидатская
• Год защиты: 2010
• Место защиты: Душанбе
• Количество страниц: 163 с.

ДОНИШГОХИ миллим тоники сгон

КАФЕДРАМ НАЗАРИЯ ВА АДАБИЁТИ НАВИНИ ФОРСИИ ТОЧДКЙ

Ба хукми дастнавис

ШАФИЕВ ФАРХ,ОД АШУРОВИЧ

АШУР САФ АР ВА МУСИТИ АДАБИИ КУЛОБ ДАР НИМАИ ДУЮМИ АСРИ XX

Ихтисос: 10.01.03. - Адабиёти халкхои мамолики хорич

(адабиёти точик)

Рисола барои дарёфти дарачан номзади ил ми филология

Рохбари илмй: доктори илмхои филологи, профессор Аламхон Кучаров

Душанбе

Мундарича
Мукаддима
Боби 1. Ашур Сафар ва мусити адабии Кулоб
1. Доираи адабии Кулоб
2. Зиндагиномаи Ашур Сафар
3. Мероси адабии шоир
Боби 2. Махсусиятхои мундаридавй ва шаклии ашьори Ашур Сафар
1. Мавзуь ва мундаридаи ашьори шоир
2. Мавкеи хачв дар здодиети Ашур Сафар
3. Жанрхои ашьори шоир................................!
Боби 3. Сабк ва махорати суханварии Ашур Сафар
1. Вижагихои баении ашьори шоир
2. Бадеиети ашьори шоир
Хулоса
Китобнома

Муцаддима
Ахамияти мавзуъ. Дар нимаи солх,ои 20-уми асри XX бар асари аз доннби Хукумати Шуравй гузаронидани тадсимоти худуди миллй дар Осиёи Миёна дар хдёти сиёсй, идтимой ва фархангии ахолии Думхурии Тодикистон тагйироти куллй ба вудуд омад. Аз думла, маркази илму фарханги тодик аз шахрхои Бухоро ва Самарканд ба пойтахти Думхурии Мухтори Шуроии Сотсиалистии Тодикистон -шахри Душанбе кучид. Дар солхои 30-юм ва минбаъда адибоне чун Чдлол Икромй, Сотим Улугзода, Абдусалом Дехотй, Еанй Абдулло, Мухидцин Аминзода, Мирсаид Миршакар, Хдбиб Юсуфй аз шахрхои марказии тодикнишин Бухоро, Самарканд, Худанд ва гушаву канори Тодикистон ба доираи адабии Душанбе пайвастанд.
Дар баробари ин, дар шахрхои бонуфузи Тодикистон - Худанд, Истаравшан, Хоруг, Кулоб низ доирахои адабй амал мекарданд, ки намояндагони ин махфилхо Хдким Карим, Рахим Далил, Тодй Усмон, Лутфи Обидходаев, Зуфархон Давхарй, Ноил Шерзода, Сайдалй Вализода, Мусо Гуломй, Мирзолатиф Рахимзода, Диргпзбек Чоршанбиев, Адими Шугнонй ва дигарон бо осори гаронбахои худ дар хаёти адабии думхурй хиссаи муносиб хамрох мекарданд. Ашъори ин кабил адибон аз нигохи лафзу маънй данбаи вокей дошта, бештар ба зиндагии табакоти гуногуни ахолй наздикй доранд.
Махсусан баъди Данги Бузурги Ватанй (1941-1945) доирахои адабии номбурда басо рушду нуму карда, адибони зиёдеро ба хам оварданд, ки онхо анъанаи адабии гузаштагонро дар шароити нави идтимой идома дода, мухимтарин масъалахои зиндагии мардуми музофоти худ ва кулли сокинони думхуриро мавриди тасвири бадей карор доданд. Аз думла, дар доираи адабии Кулоб дар нимаи дуввуми садаи XX адибони зиёде ширкат ва эдод намудаанд.

Агттур Сафар дар як маколааш гуфтааст: «Бардавомии даёти инсон аз дисоби умри дароз нест. Тандо номи нек метавонад ба одам умри довидон ато намояд» (86, 56). Ва худи шоир хдм, агар соли 1928 таваллуд шуданашро ба хисоб гуем, дама г Гг 69 сол умр дидааст. Вале зиндагии бошарафона, мудаббат ба халду диёри азиз ва мероси адабии бою фарогир номи шоирро довидон гардондааст.
1.3 Мероси адабии шоир
Манзарадои седрангезу дилнавоз ва фазилату заковати мардуми санъатпарвари кудистон, таваддуди зиёд ба ашъори гановатманди гузаштагон дили дассоси ин марди закиро ба хуруш оварда, уро ба машки шеър водор ыамуданд ва, чи хеле ки дайд гардид, аввалин чакидадои хомааш дар синфдои 10-11 суруда шудаанд.
Ашур Сафар дар додай шоирй аввалин устоди худ шоири халдй Саидалй Вализодаро (1900-1971) мешуморад. Вай дар як мадолааш дайд менамояд, ки: «Аввали солдои пандодум ман ба машди шеър сар кардам. Дар чизе, ки менавиштам, ба редаксияи газетам вилоятии «Дадидати Кулоб» мебурдам. Дар редаксия гуфтанд, ки шеърдоро аввал ба Вализода нишон дидам
Як руз шеъри навамро покнавис кардаму пешаш бурдам. Вализода шеърро хонда маслидат дод ва талаб кард, ки баъзе дойдояшро дигар кунам. Ман мувофиди маслидат шеърро аз нав тадрир кардам. Баъди чанд вадт шеър бо номи «Тамошо кун» дар газета чоп шуд» (83, 54).
Ба гуфти адабиётшинос Б. Нозимов, «Нахустин машди шогирдонаи Ашур Сафар шеъри «Сулд» мебошад, ки соли 1951 навишта шуда, уро ба мактаби пурзадмати шоирй раднамун сохтааст (55, 477). Дар дилди аввали Энсиклопедияи адабиёт ва санъати тодик аввалин чакидаи хомаи Ашур Сафар шеъри «Илми Ленин мехонем» (1951) ном бурда шудааст (59, 208). Ба дар дол маълум мешавад, ки