Синтаксические особенности простых предложений в "Таърихи Байхаки" Мухаммада Бинни Хусейна Бейхаки Дабир

• Автор: Дархал Махди Али
• Шифр специальности: 10.02.22
• Научная степень: Кандидатская
• Год защиты: 2013
• Место защиты: Душанбе
• Количество страниц: 156 с.

Мукаддима

Боби І. Чумлахои сода аз нигохи сохтор ва созмон дар «Таърихи

Байхакй»

І.Чумлаи содаи яктаркиба ва дутаркиба дар «Таърихи

Байхакй»

1.1 .Ч,умлаи содаи яктаркиба

1.2.Ч,умлак содаи дутаркиба

2.Сараъзохои думла дар «Таърихи Байхакй»

2.1.Мубтад о

2.2. Хабар

3.Мувофикати хабар ба мубтадо

4. Пуркунандахо дар «Таърихи Байхакй»
З.Муайянкунандахо дар «Таърихи Байхакй»
б.Хол дар «Таърихи Байхакй»
6.1.Хрли тарзи амал
6.2.Х,оли замон
6.3.Х,оли макон
6.4.Х,оли сабаб
6.5.Х,оли максад
7.Чумлахои содаи чидааъзо дар «Таърихи Байхакй»
7.1. Мубтадоичида
7.2. Хабархои чида
8.Аъзохои истисной дар чумлахои содаи «Таърихи Байхакй»
9.Вохидхои туфайлй дар «Таърихи Байхакй»
Боби II. Думлахои сода аз нигохи оханг ва маъно дар «Таърихи
Байхакй»
1.Чумлахои содаи хикоягй (хабарй) дар «Таърихи Байхакй».... 114 2.Чумлахои содаи саволй (пурсишй) дар «Таърихи Байхакй»

3.Чумлахои амрй (фармоишй) дар «Таърихи Байхакй»
4.Чумлахои содаи хитобй дар «Таърихи Байхакй»
Хулоса
Адабиёти истифодашуда
Манбаъ
1.2.1.Ч,умлахои содаи дутаркибаи хуллас
Дар чумлахои содаи дутаркибаи хуллас, хамон тавре ки аз номаш бар- меояд, факат мубтадо (ниход) ва хабар (феъл ё гузора) зикр шуда ва хеч вобаста ба мутаалликоти он ду баён нагардид. Дар ин навъ чумла нависанда ва ё гуянда эхсос мекунад, ки матлаби худро бо ин ду калима метавонад бирасонад. Мисол:
Вай гуфт (4).
Фазл даркашид (25).
Ман бозгаштам (217).
Наъра баромад (506).
Дар ин мисолхо чумлахо аз мубтадо ва хабар иборат буда, дар асари насрии «Таърихи Байхакй»-и Абулмуайяди Байхакии Дабир бештар ба назар мерасанд, ки ин хусусияти хоси ин асар махсуб меёбад. Дар мачмуъ, дар асари мазкури Байхадй аз нигохи теъдод нисбат ба чумлахои хуллас чумлахои тафсилй бештаранд.
1.2.2. Чумлаи дутаркибаи тафсилй
Ин навъи чумла, ки комилтарин ва олитарин навъи чумлаи сода аст ва дар он хонанда бо хондани чумла тамоми хадаф ва мадсади нависандаро дармеёбад, илова бар мубтадо ва хабар вобастахои он ду муайянкунанда ва пуркунанда ва холхоро зикр мекунад, ки дигар хеч чойи ибхоме набошад. Мисол:
Бусахл бо чох ва неъмат ва мардумаш дар чониби Амир Хдсанак як катра об буд аз р> де (227).
Ин туркманон ба хидмати султон омада буданд (56).
Расул дар аснои нон хурдан ба тозй Нишобурро бисутуд (38).
Дар ин мисол чумлаи нихои Бусахл (мубтадо) бо чох ва неъмат ва мардумаш вобастахои мубтадо аст ва дар хабар Амир Хдсанак як катра об буд аз руде хабар ва аъзои он мебошад ва хамин тавр дар