Лексическая синонимия в "Маснавии маънави" Джалолиддина Руми

• Автор: Буриев, Шохгурез Рауфович
• Шифр специальности: 10.02.22
• Научная степень: Кандидатская
• Год защиты: 2002
• Место защиты: Душанбе
• Количество страниц: 185 с.

ФЕХрАСТИ УНВОНХО

МУКДДЦИМА

БАХШИ 1. ТАСНИФ В А ТАДЗИЯИ ВОЖАХОИ ХДММАЪНО АЗ

НИГОХИ МАНСУБИЯТИ САРФЙ

1.1 .Муродифхри исм

1.1.1 .Муродифхри исмхри афзору ашё

1.1.2.Муродифхри исмхри маънй

1.1.3 .Муродифхри исмхри шахе

1.1.3.1.3андири исмхри хдммаънои ифодагари мавкри идтимой ва амалиёти

шахе

1.1.3.2.3андири исмхри хрммаънои хислат, хрлат ва рухряи шахе

1.1.3.3.3андири исмхри даммаъно'й ифоДагари мафхумхри хешутаборй
ва маънои динсият
1.1.4.Муродифоти исмхри мафдумхои гуногун
1.1.4.1.Муродифхри исмхри марбут ба замон
1.1.4.2.Муродифхри исмхри марбут ба макон
1.1.4.3 .Муродифхри исмхри марбут ба анвои хурданихр
1.2. Муродифхри сифат
1.2.1. Муродифхри сифатхри сода
1.2.2.Сифатхри сода ва муродифхри сохтаи онхр
1.2.3.Муродифхри сифатхри сохта
1.2.4.Муродифхри сифатхри сода, сохта ва сифатхри мураккаби гуногун...88-94.
1.3.Муродифхри феъл
1.3.1 .Муродифхри феълхри сода
1.3.2.Феълхри сода ва муродифхри таркибии онхр
1.3.3.Муродифхри гуногуни феълхри таркибй ва
феълхри содаи гуногун
БАХШИ 11. ТАВСИФИ СОХТОРЙ - МАЪНОИИ МУРОДИФХ.ОИ ДУФТИ
ПАЙВАСТ ВА БАНДХ.ОИ МУРОДИФИИ ПАЙ ДАР ПАЙ
2.1.Муродифхри дуфти пайваст
2.1.1 .Муродифхри дуфти пайвасти арабй ва арабй
2.1.1.1 .Муродифхри дуфти пайвасти арабии якдидой
ва арабии дудидой
2.1.1.2.Муродифхри дуфти пайвасти арабии дудидой ва
арабии якдидой
2.1.1.3.Муродифдои дуфти пайвасти арабии якдидой ва
арабии якдидой
2.1.1.4.Муродифдои дуфти пайвасти арабии дудидой ва
арабии дудидой
2.1.2.Муродифдои дуфти пайвасти арабй ва тодикй
2.1.2.1 .Дузъи арабии якдидой ва дузъи тодикии якдидой
2.1.2.2 Дузъи арабии дудидой ва дузъи тодикии дудидой
2.1.2.3 Дузъи арабии якдидой ва дузъи тодикии дудидой
2.1.2.4 Дузъдои арабии дудидой ва дузъдои дудидоии тодикй
2.1.3.Муродифдои дуфти пайвасти тодикй ва арабй
2.1.3.1 Дузъи тодикии якдидой ва дузъи арабии якдидой
2.1.3.2 Дузъи тодикии якдидой ва дузъи арабии дудидой
2.1.3.3Дузъи тодикии дудидой ва дузъи арабии якдидой
2.1,3.4Дузъи тодикии дудидой ва дузъи арабии дудидой
2.1.4. Муродифдои дуфти пайвасти тодикй ва тодикй
2.2.Сохтори муродифдои дуфти пайваст
2.2.1.Муродифдои дуфти пайвасти исм
2.2.2.Муродифдои дуфти пайвасти сифат
2.3.Банддои муродифии пай дар пай
ФИШУРДАИ НАТИДАГИРИХО ВА ХУЛОСАХ.ОИ РИСОЛА
ФЕХРАСТИ МАНОБЕИ ИЛМЙ, ЛУБАТНОМА ВА ОСОР
ИХТИСОРАХО
МУКАДДИМА
Омузиш ва пажухрши масоили муродифоти вохрдхри забон яке аз мушкилтарин ва печидатарин бахшхри лукатшиносй дар х,ама забонхри гурухр эронй, ба вижа давраи классикии забони форсии нав махруб мегардад. Бо вудуди тахдикрт ва пажу'хршхри андомгирифта пиромуни маьношиносй ва решашиносии таърихй, чигунагй ва вижагихри ташаккулу тахдввули маъно, хдмчунин хамгунии маъно дар даврахри гуногуни ташаккули забон, сабки шуаро ва нависандагон дар корбурди лутатхои хдммаъно ва ё муродифмаъно ва чанде масоили дигар дар эроншиносй ниёз ба як пажухрши густурда ва хдмадониба дорад. Ин маврид бо таваддух, ба таърихи баррасии масъала метавон аз ин чанд нукта ёдоварй намуд:
1 .Хамчунон ки аз таърихи баррасии ин масъала бармеояд, бештари мухдкрркон бо тавадчух, ба манобеи насрии забони форсии нав андеша ронда, дар хрле, ки забони осори манзум ба таври дудогона мавриди пажухрш к,арор мегирад, таук,их,и диддие андом надодаанд. Тах,к,ик,и ин масъала дар заминаи осори манзум боз х,ам ах,амияти мух,им касб мекунад, бад-ин гуна, ки аз рох,и маъношиносй ва крёси маъно бо дигар осори манзум ва гуйишуои махдллоти дудогонаи манотик;и Мовароуннах,р ва Хуросони к,арнх,ои аввали форсии нав ва муосир, ба назар гирифтани аслу решай вожахр зимни маънои бунёдй аз ах,амияти вижае дар забоншиносй бархурдор хохдд буд.
2.Таъдоде аз пажух,иш.ое, ки дар ин замина андом шудааст, асосан пиромуни забони адабии имруза нигаронида туда, масъалаи сабки нигориши осор, ки меъёри корбурди вожахрро дар рохр офариниши маъниву мазмунх,ои тоза ташхис медихдд, мавриди назар ва х,адафи муаллифон к,арор нагирифтааст. Дар рисолаи хрзир кушиш шудааст, то андозае сабки вижаи шоир, ки он меъёри дурусти корбурди вожахр ва таркибхри навофаридро муайян месозад, тавзех, дода шавад.
3.Иддае аз вожагони кухан ва нодири форсии нав (тодикй) дар фарх,ангномах,ои муосир ёд нашудаанд ва шуморе аз вожахри дар

Айнан хамин гуна холат дар "Маснавии маънавй" дида мешавад, лекин маъни духура аст. Онро метавон уам ба маънии "андеша кардан" ва хам ба маънии "азм кардан" шару дод:
Шахрро бигзошт в-он суй рой кард.
Касди чустудуи он хай-уой кард. 2/106
Дар дои дигар шоир вожаи "рой"-ро дар зимни маънои вожаи "ахл" кор фармуда, таъбири тавсифонае эдод кардааст, ки дар ин до муносибати байни муайянкунанда ва муайяншаванда тавассути бандаки изофй таъмин гаштааст:
Гуфт: Агар кудак дарояд бо зане,
K-ÿ надорад акду ройи рушане. 4/253
Дар девони газалхои Хофизи Шерозй низ бидуни ал о ха и изофй таркиби "равшанрой" ба мушохида мерасад, ки ба назари мо, дар хамин замина сохта шудааст:
Дил ки оинаи софест Fyöope дорад,
Аз худо металабам сухбати равшанройе (Хофиз, 666)
Хамин гуна тафовутхои маъноиву истеъмолй дар корбасти дузъхои хаммаънои «дон», «рух» ва «равон» низ мушохида мешавад.
Он шифон дони рандурат шавад,
Мазхари хисси чу гандурат шавад. 2/104
Рухи он кас, к-ÿ ба хангоми аласт Дид рабби хешу шуд бехешу мает. 2/104
Он хдкимеро, ки дон аз банди тан Боз растуг шуд равон андар чаман. 2/128 Муаллифи "Латоиф-ул-лурот" мутобик, ба кдвли фалсафии Абуалй ибни Сино дар "Рисолаи меъродия" чунин меоварад, ки "мурод аз равон нафеи нотиса ва аз дон рухи хайвонист" (JT, 610). Маънии дигари равон-"шитоб рафтан", ки имруд фарохтар аз аввалист, низ дар фарханг таъкид шудааст. Аз ин до^ чунин натида хосил кардан мумкин аст, ки вожаи равон дар осори