Лексические синонимы в поэзии Лоика Шерали

• Автор: Хакимова, Шоира Исламовна
• Шифр специальности: 10.02.22
• Научная степень: Кандидатская
• Год защиты: 2012
• Место защиты: Худжанд
• Количество страниц: 169 с.

ВАЗОРАТИ МАОРИФИ Ч.УМХ.УРИИ ТОЧ.ИКИСТОН ДОНИШГОХ.И ДАВЛАТИИ ХУЧДНД БА НОМИ АКАДЕМИК Б.ЕАФУРОВ

Ба дукми дастнавис

Х^акимова Шоира Исломовна

Муродифоти лугавй дар назми Лоиц Шералй

Ихтисос 10.02.22.- Забондои халддои кишвардои хоридаи Аврупо, Афридо,Осиё, бумиёни Амрико ва Австралиё (забони тодикй)

Рисолаи илмй барои дарёфти дарадаи номзади илмдои филологй

Родбари илмй: номзади илмдои филологй, профессор А. Абдудодиров

Худанд-2
Мундарида
Мудаддима

Боби якум. Муродифоти лутавй дар cap чашмадои забоншиносй

1.1. Муродифоти лутавй дар асардои илмии назариявй
1.2. Муродифоти лутавй дар асардои таълимй
1.3. Муродифоти лутавй дар со дай услубшиносй
1.4. Муродифоти лутавй дар лугатномадои синонимй
1.5. Хулосаи дастоварддои илмй ва масъаладои далталаби муродифоти лутавй
1.5.1. Дар бобати истилодоти асосй ва модияти ондо
1.5.2. Дар бобати пайдоиш ва хелдои муродифоти лутавй
Бобидуюм. Муродифоти исмй дар назми Лощ Шералй
2.1.Муродифоти мафдуми мудаддасот, олам, кайдон, зодгод
2.2.Муродифоти мафдуми инсон, аднос, сарнавишт
2.3. Муродифоти мафдуми ишд, дусн, ёр
2.4. Муродифоти мафдуми сур, дашн, фарад
2.5. Муродифоти мафдуми гунод, макр, ранд, дасрат
Боби сеюм. Муродифоти сифатй дар назми Лощ Шералй
3.1.Муродифоти мафдуми аломатдои бузургй, далерй, пойдорй
3.2. Муродифоти мафдуми аломатдои назокат ва зебой
3.3. Муродифоти мафдуми ранг дар ифодаи дусну тароват
3.4. Муродифоти мафдуми аломатдои андуд ва озор
3.5. Муродифоти мафдуми аломатдои бемедрй, каддисобй,
кодилй
Хулоса
Руйхати ихтисорот
Федристи адабиёт
Мудадцима
Забони адабии тодик аз забондои дадима ва ганоманди дадон ба шумор меравад. Он дар Tÿnn садсоладо пайваста дар раванди тагйиру тадаввул да pop дошта, хидмати халди тодикро адо карда меояд. Забони тодикй нишони шуур, тафаккур ва олами маънавии тодикон аст, зеро он мадсули зеднии ин миллати дадима ва бофарданг ба шумор рафта, сатди сохторию маъноии дисматдои он аз дарадаи маърифати содибони забон бармеояд.
Дар системаи забон мавдеи пешбар доштани калима, пеш аз дама, бо он муайян мешавад, ки аз вазифадои мудими забон - ном бурдани мафдум ва ифодаи эдсоси гуянда ё нависанда, ки фикр тавассути он сурат мегирад, бар души калима аст. Сервазифагии калимаро аз он дам дарк кардан мумкин аст, ки он, аз як тараф, чун водиди лугавй, аз тарафи дигар, дамчун водиди сарфию надвй баромад мекунад.
Адамияти хоса доштани калимаро дар системаи забон аз мавдеи забономузй низ пай бурдан мумкин аст. Чунонки маълум аст, пештар дар мактабу мадрасадо забон ба сифати фанни дудогона омузонида намешуд, забонро аз адабиёт - дироат ва азбаркунии порадои осори адибон меомухтанд ва суханвари хуб дам мешуданд. Дар он маврид асоси корро лугатомузй ва лутатдонй ташкил мекард. Имруз, ки дар мактабдои миёнаву олй забони тодикй ба сифати фанни мустадил даре дода мешавад ва аз дисматдои гуногун иборат аст, дамоно калима (лугат) мавдеи пешбар дорад.
Дар таддиди забони адабй ва бадо додан ба забону услуби шоирону нависандагон, ки устоди сухан ба шумор мераванд, аз дамин назаргод наздик бояд шуд.

услуби бадей ва гайра бо дам умумият доранд. Вале дар асар падлудои тозаи синонимдои дуфт низ мавриди омузиш дарор гирифтааст. Аз думла, гуфта мешавад, ки «синонимдои дуфтистеъмол аз дидати сохт ва дойи унсурдо ба иборадои фразеологй монанданд. Аз тарафи дигар, фардашон аз иборадои фразеологй дар он аст, ки ондо аз ду калима иборат мешаванд ва аксар бо маънои лугавии худ меоянд». (83, 15)
Муаллифон дуруст ба мушодида гирифтаанд, ки на тандо калимадои таркиби дуфтсинонимдо, балки дуфти синонимдо низ бо дам дар алодаи муродифй буда метавонанд. Синонимдои дуфт аксар дар шумораи тандо меоянд. «Синонимдои дуфти гайришахс бо сифат мубтадои чида шуда оянд дам, хабар дар шумораи тандо меояд». (83,15)
Ба баъзе аз маълумоти тозаи ин к;исмати асар эрод гирифтан лозим меояд. Масалан, чунонки дар болотар зикр гардид, синоним^ои дуфт «аз дихдти сохт ва унсурх,о ба ибораи фразеологй монанд» шуморида шуда, дар айни замон чун далели фардашон зикр мегардад, ки синонимдои дуфт «аз ду калима иборат мешаванд ва аксар ба маънои лугавии худ меоянд». Эроди мо ин аст, ки агар синонимдои дуфт «ба маънои лугавии худ оянд», бо иборахри фразеологй умумият дошта наметавонанд, зеро яке аз мудимтарин омили фразеологизм маънои мадозй касб кардани водидхри лугавии он мебошад. Хдмзамон чунин х,укми датъй низ, ки гуё «агар синонимх,ои дуфтистеъмоли ба вазифаи мубтадо омада дар шумораи дамъ оянд, хрмеша суффикси дамъбандиро дузъи дуюм дабул менамояд: гиряву зорихр» (83,47) садед нест. Мисолдое кам нестанд, ки пасванди дамъбандиро дарду дузъи синонимдо дабул кардаанд.
Дар китоби таълимии X,. Мадидов «Забони адабии муосири тодик» Чрлди 1. Лугатшиносй (68) низ сарлавдаи банд бо истилоди «муродифот» («Муродифоти лугавй») омадааст. Муаллиф онро бо мафдуми синонимия даммаъно мешуморад, яъне истилоди