Жанрово-стилевые особенности поэзии Гулрухсор Сафиевой

• Автор: Абдурашидова, Умедп Рахимджоновна
• Шифр специальности: 10.01.03
• Научная степень: Кандидатская
• Год защиты: 2012
• Место защиты: Худжанд
• Количество страниц: 224 с.

ВАЗОРАТИ МАОРИФИ ДУМХ.УРИИ ТОДИКИСТОН ДОНИШГОХ.И ДАВЛАТИИ ХУДАНД БА НОМИ АКАДЕМИК БОБОДОН БАФУРОВ

Ба хукми дастнавис

(У АБДУРАШИДОВА УМЕДА РАХИМДОНОВНА

МУХТАССОТИ ЖАНРЙ ВА УСЛУБИИ ОСОРИ МАНЗУМИ ГУЛРУХСОР САФИЕВА

Рисола барои дарёфти дарачаи илмии номзади илмхои филологи

Аз руи ихтисоси

10.01.03 - адабиёти халкхои кишвархои хоричй (адабиёти точик)

Рохбари илмй: Файзуллоев Неъматчон -доктори илмхои филологи профессор

Хучанд -2
МУНДАРИДА
Мукдддима
Боби 1. Сайри мухтасари эчодиёти Гулрухсор
Фасли 1. Зиндагинома, фаъолияти эчодй ва тахаввули афкори адабй 14-28 Фасли 2. Тасниф ва тахдили мачмуахои ашьори Гулрухсор
а) Мачмуахои ашъор ба забони точикй ва хуруфоти форсй
б) Мачмуахои ашъор ба забони русй 48-52 Боби 2. Ахамияти эдодиёти Гулрухсор дар ташаккули назми
муосири тодик
Фасли 1. Осори гиноии Гулрухсор ва мухтассоти жанриву
услубии он
Фасли 2.Мохият ва мундаридаи fohbhh назми Гулрухсор
а) Ашьори лирикиву фалсафй
б) Ашьори ватанхохй
в) Ашьори ичтимоиву сиёсй
Боби 3. Достонхои Гулрухсор ва вежагихои бадеию услубии он
Фасли 1. «Мотами сафед» ва таевири рухиёти халк дар он
Фасли 2. Тасвири рузгори фочиавии занони хунарманд дар
достони «Рухи урён»
Фасли 3. Достони «Сипар» ва офариниши чехраи занони
сиёсатмадор дар он
Хулоса
Фехрасти адабиёт
Замима. Дадвали нашри ашьори Гулрухсор

МУКАДДИМА
Зарурати тахкики мавзуъ. Солхои 60-80-уми асри XX адабиёти тоник ба мархалаи нав дохил гардид, ки аглаби мухаккикон онро замони комёбихои сохторию сифатй номидаанд. Дар асархои илмй барои ифодаи вежагихои адабии ин замон бештар мафхумхои «адабиёти навчуёна», «шеъри колабшикан», «шеъри рахкушо», «шеъри худшиканй» ва гайра истифода мешавад. Дар радифи аввали адабиёти ин давра нависандагону шоирони баркамол Мирзо Турсунзода,Ч,алол Икромй, Рахим Дал ил, Фазлиддин Мухаммадиев, Муъмин Кфноат, Баффор Мирзо, Дутбй Киром, Лоик Шералй карор доранд. Муъмин Кдноат дар хамосагуй, Раффор Мирзо дар сурудани шеъри ичтимой, Аминчон Шукухй дар сароидани ашъори ошикона шухрат пайдо карда, як зумра шоирони чавон дар пайравии онхо шеърхо сурудаанд.
Аз охири солхои 60-уми садаи мокабл Гулназар, Саидалй Маъмур, Бозор Собир ва Гулрухсор барин шоирони навчую навовар ба майдон омада, хар кадом бо пайрахаи хеш кадам зада ва ба шеъри тоник дороиву тозагй афзуданд, ки аз ин лихоз тахкику баррасии осори Гулрухсор ва макоми у дар тахаввули назми муосири тоник аз чанд чихат мухим мебошад. Зеро ин суханвари тавоно дар чараёни адабии ин давр дар катори он шоирони навпардозе чой гирифт, ки хидматашон дар рохи рушди шеъри муосири тоник камназир буд. Шеъри Гулрухсор дар чомеаи шуравии точик (солхои 70-80-ум) чун омили аслии худшиносии миллй шинохта шуд. Вай чун дигар намояндагони маъруфи адабиёти точик барои тагйироти сифатию сохтории шеър пайваста кушиш карда, бо эчодиёти рангину пурмояи хеш ба рушди худогохии адабии наели ин солхо зиёда мусоидат кард.
Аз нимаи дувуми солхои 80-уми асри XX вобаста ба фаро расидани бозеозй ва ошкорбаёнй дар хаёти сиёсии собик Иттиходи Шуравй мархалаи нави фаъолияти ичтимоиву адабии шоира огоз ёфт. Гулрухсор

«Оташи Сугд» баёнгари назару бардошти шоира ба масоили хастии маънавии халк буда, дар он даранаи шинохти ватан ва мукаддасоти он, таьрих ва муносибати хамзамонон ба гузаштаву имруза ва фардои халк ба равшанй намудор мегардад. Ин мачмуа «ба хар рангу бу чилва дорад, ар нафас ба худ таровати наве мегирад ва боз хам амиктар ба хоки меросй реша меронад» (216, 127).
Дар ин ашъор ба таври равшану муъчаз сухан дар бораи он анъанахои меросие меравад, ки пайванди маънавии имрузро бо гузаштаи таърихй таъкид мекунанд («Оташи Сугд», «Гахворабандон», «Таронаи Ватан», «Точикистон», «Дасидай кухистон», «Батанам»), Дар баробари ин, шоира ба масоили умумиинсонй, чангу сулх ва осоишу ободии олам нигохи хос дорад («Шабе дур аз Ватан», «Бо ёди осоиш», «Асри бист», «Кашиш», «Занги Хатин», «Генералхои осоиш»). Як кисмати мухими мачмуаро ашъори ичтимой дар бар мегиранд, ки бо диди мушаххас ба мушохида гирифта шудаанд («Шахри мурда», «Чашми равзан», «Сутунхо»).
Гулрухсор дар ин ашъор чун гузоришгари хуби мавзуи ишку мухаббати инсон намоён шуда, мавзуи мазкур низ ба таври амик, равшан ва муъчаз мавриди арзёбй карор гирифтааст («Ман ошик нестам, эй дил», «Ишки аввал», «Номаи хичрон», «Ба ёри хаёлй»),
«Оташи Сугд» кадами чидцй дар рохи вусъати шоирии Гулрухсор мебошад, ки дар нашриёти «Ирфон» бо теъдоди 7000 нусха чоп шудааст.
8. «Оинаи руз» (1983) дафтари шеъри Гулрухсор, ки дар он голибан сурудахои эпикии шоира чой гирифтаанд. Ба ин мачмуа аввалин бор достони «Мотами сафед», ки каблан дар мачаллаи «Садои Шарк» нашр гардид, ворид шудааст. Силсилаи шеърхои «Бурчи Сино» ва «Накшхои Исфара», ки ба ин мачмуа ворид шудаанд, аз рангиниву вусъати рамзу розхои шоирона дар арсаи эчодгарй дарак медиханд. «Оинаи руз» дафтари тозаи шеърие аст, ки дар он ба гайр аз шеъри «Бе ту» (Сад шахр пур аз одам, Сад манзили обод аст..., 1972) дигар хама дар байни солхои