Арабские поэтические заимствования в касыдах Носира Хусрава

• Автор: Сафаров, Лутфулло Абдусаломович
• Шифр специальности: 10.01.03
• Научная степень: Кандидатская
• Год защиты: 2013
• Место защиты: Душанбе
• Количество страниц: 171 с.

донишгохд миллим тодикистон
04201 4 5 5 72 9 Ба хукми дастнавис
САФАРОВ ЛУТФУЛЛО АБДУСАЛОМОВИЧ
ИСТРЩБОЛИ ПОЭТИКАМ ШЕЪРМ АРАБ ДАР КАСОИДИ НОСИРИ ХУСРАВ
Ихтисос: 10.01.03 - Адабиёти халкхои мамолнки хоринй (адабиёти тоник)
Рисола
барои дарёфти дарачаи илмии номзади илмхои филологи
Рохбари илмй: Доктори илмхои филологи, профессор Абдусатторов Абдушукур
Душанбе
Мундарича
Мукаддима
Боби І. Замннахои таьсири фархангу адаби арабй-исломй дар
шеъри Носири Хусрав
1.1. Вазъи забон ва адаби араби дар замони Носири Хусрав
1.2. Заминахои таьсири забону адаби арабй-исломй дар
касоиди Носири Хусрав
Боби II. Шаклхои истикболи поэтикам шеъри араб дар касоиди
Носири Хусрав
11.1. Муносибати Носири Хусрав бо шоирон ва донишмандони араб
11.2. Истикболи мазомини муштараки амсолу ашьори араби ва образхои бадей дар касоиди Носири Хусрав
11.3. Истикболи оёту аходис
11.4. Истикболи ахбору касас ва асотири арабй-исломй дар касоиди Носири Хусрав
Боби III. Унсурхои шаклии поэтикам араб дар касоиди Носири Хусрав ... 108 III. 1. Истикболи шакл ва устухонбандии касидаи арабй
111.2. Авзони арузии арабй ва тарзи кофиясозй
111.3. Шакли зохирии харфхои арабй
Хулоса
Фехристи адабиёт
Мукаддима
Мусаллам аст, ки робитахои фархангии миёни арабхову эрониён таърихи хеле тулонй дошта, огози он хануз аз замони Хдхоманишиён реша гирифтааст. Дар ин даврон марказхои бузурги тамаддуни араби аз кабили Яман, Бахрайн, Хира ва Х,ичоз ногузир зери таъсири сиёсат ва фархангу тамаддуни императории Эрон буданд ва ва аз ин хотир алфозу ибороти зиёди форсй вориди забони арабй гардидаанд, ки идцае аз онхо дар Куръон низ дида мешавад (146, 35). Чунин равобит миёни арабхову эрониён дар ахди Сосониён низ идома доштааст ва далели возехи он ахбори маъхазхои адабй-таърихй дар бораи тарбият ёфтани Бахроми Гур дар каламрави бочгузори Сосониён амири Х,ира, Нуъмон ибни Мунзир ва шеъри арабй гуфтани у (39, 63) ва робитаи шуарои ахди дохилияти араб Аъшо ибн Кдйс ва Нобига аз-Зубёнй ба дарбори Хусрави Парвиз хисоб меёбад.
Равобити фархангии Арабу Ачам ва таъсири мутакобилаи он ба якдигар, алалхусус, замоне вусъат пайдо кард, ки бо таъсиси хукумати Аббосиён фарханги сирф арабии то даврони умавй ба як тамаддуни муштараки арабй-исломй табдил ёфт. Ин тамадцун, ки бузургтарин маркази он Батдод буд, мероси фархангии дунёи кадимро, аз кабили Эрону Юнону Х,инду Араб пазируфта, фарханги муштараки оламгире ба вучуд овард, ки дар тахаввули он тамоми халкхои тобеи хилофат ва аз чумла эрониён ширкати фаъолона доштанд ва дар баробари ворид намудани суннатхои кадими эронй дар ин фарханг, дар навбати худ, аз суннатхои фархангии он низ таъсир пазируфтаанд.
Дар ахди Сомониён ва Базнавиён хам, ки замони ташаккул ва тахаввули адабиётти нави форсии дарй махсуб мегардад, фарханги арабй-исломй барон шоирону нависандагон, донишмандону муаррихон ва намояндагони ахди адаби Эрон аз чумлаи сарчашмахои мухими шеъру адаби форсй ва эчодиёти суханварони алохидаи он будааст.

В-ин осиё равону дар у ман нишаста паст.
Эдун сапедсор дар ин осиё шудам.
Пиндоштам, ки дахр чарогохи ман шудаст,
То худ сутурвор мар уро чаро шудам,
Г ар чавр кард, боз дигар бор суи у,
Майхоравор аз паси х,айх,ойх,о шудам.
Якчанд гох дошт маро зери банди хеш,
Гох, хубхолу боз гахе бенаво шудам.
В-аз ранди рузгор чу донам сутух гашт,
Якчанд бо сано ба дари подшо шудам.
Гуфтам, магар, ки дод биёбам зи деви дахр,
Чун бингаристам зи ано дар бало шудам.
Сад бандагии шох бибоист карданам,
Аз бахри як умед, к-аз у ме раво шудам.
Чуз дарду ранд чиз наёмад ба хосилам,
3-он кас, ки суи у ба умеди шифо шудам.
В-аз моли шоху мир чу навмед шуд дилам,
Зй ахди тайласону амомаву ридо шудам.
Гуфтам, ки рох,и дин бинамоянд мар маро,
Зеро, ки зй ахди дунё дил пурдафо шудам.
Гуфтанд: "Шод бош.ки растй зи деви дахр"
То шод гашт донаму андар дуо шудам.
Гуфтам,чу номашон уламо буду хол хуб,
К-аз дасти дахлу факр чу эшон рахо шудам.
То чун ба холу килу маколоти мухталиф,
Аз умр чанд сол миёншон фано шудам.
Гуфтам чу ришва буду риё молу зухдашон,
«Эй Кирдигор, боз ба чи мубтало шудам»
Аз шох зй факех чунон буд рафтанам,
К-аз бими мур дар дахани аждахо шудам. (17, 320-321)