Индийская тематика в поэзии Амира Хусрава Дехлави

• Автор: Манижаи, Давлатходжа Довуди
• Шифр специальности: 10.01.03
• Научная степень: Кандидатская
• Год защиты: 2011
• Место защиты: Душанбе
• Количество страниц: 187 с.

Мундаричд
Мудаддима
Боби І. Авзои сиёсй - ичтимой, мусити адабй ва фаъолияти эчодии Амир Хус рави Дехлавй.
1 .Аз таърихи омузиши даёт ва эчодиёти Амир Хусрави Дехлавй
2. Авзои сиёсй - ичтимой замони Амир Хусрави Дехлавй
3. Мухити адабй
4. Шархи холи Амир Хусрави Дехлавй
5. Фаъолияти эчодии Амир Хусрави Дехлавй
Боби II. Достонхои дар мавзухои махаллй навиштаи Амир Хусрави Дехлавй.
1. Дастнависхои маснавихои дар мавзуьхои махаллй навиштаи
Амир Хусрави Дехлавй дар Точикистон
2. Тахлил мазмун ва хусусиятхои бадеъии достонхои дар мавзухои махаллй навиштаи Амир Хусрави Дехлавй.
1) Дирон-ус-саъдайн
2) Мифтох-ул-футух
3) Дувалронй ва Хизрхон
4) Нух сипехр
5) Туглукнома
Боби III. Тасвири фарханг ва тамаддуни Хинд дар асархои Амир
Хусрави Дехлавй
1.Тасвири дастовардхо ва бартарихои фархангии Динд
2.Тавсифи илму дониш ва хикмату фазилат
3.Тавсифи забони хиндй ва афзалиятхои он
4.Тасвири табиати бихиштосои Динд
5.Тавсифи мусиции Диндустон
6. Барахманхо ва сехру афсунгарй дар Динд
7. Тасвири урфу одат, эътикод ва анъанахои миллии мардуми Динд
Хулоса
Руйхати манобеъ ва адабиёти истифодашуда
Муі^аддима
Зарурати омузиши мавзуь. Равобити маданй ва фардангии халди тодик бо мардуми сарзамини ХДндустон таърихи хеле кадимию тулонй ва доманадор дорад. Дар бардарор намудан ва тавсиа додани ин робитахо сахми адибон ва донишмандони форсизабони асримиёнагии Х,индустон нихоят бузург аст. Яке аз чунин адибони барчаста ва донишманди машхури форсизабони Х,индустон, ки дар ин рода накши ба назар намоён гузоштааст, Амир Хусрави Дехлавй (1253-1325) мебошад. Эчодиёти Хусрави Дехдавй, агар аз як тараф, комёбихои адабиёти форсу точики асрхои псшииро дар худ тачассум намуда, боиси дар адабиёти форсизабони Х,инд нуфуз пайдо кардану давом ёфтани анъанахои адабии Мовароуннахру Хуросон гардида бошад, он год аз тарафи дигар, таъсири осору дарёфтдои эчодии у дар таърихи адабиёти форсу точики даврадои минбаъда ба таври равшан ба назар мерасад.
Омузиши адабиёти форсизабони Х,индустони асрдои XIII-XIV, тадкик ва баррасии даёт ва эчодиёти намояндагони маъруфи он, муайян намудан и *нак;ш ва мадоми шоирони форсизабон дар таърихи адабиёти ин сарзамин ва дар айни замон равшан сохтани робитадои эчодии шуарои форсу точик бо адибони Х,индустон дар давоми асрдо, ки ба дустию дамкорй ва инкишоф ёфтани дарёфтдои эчодй дар содаи адабиёт мусоидат мекунад, аз чумлаи вазифадои мудимми'шаркшиносии имрузаи мо ба шумор мераванд.
Гарчанде ки Х,инду Покистоншиносй, содаи нисбатан чавон аст, аммо он як Кисми мудимми содаи шаркшиносии тодикро ташкил менамояд. Натичадои тайи. солдои охир досилгардида, аз он гуводй медиданд, ки бо мурури замон ин бахши шаркшиносй бештар вусъат ёфта, фарогири мавзуъдои мудимми тадкидотй гаштааст. Яке аз чунин мавзуъдои чрлиби диктат ва мудимм инъикоси таърих, фарданг ва табиати Х,инд дар осори Амир Хусрави Дехлавй мебошад.
Шоири шадир, нависандаи фаседбаён, адиби дадицназар, одангсозу

мусидашиноси тавоно, муаррихи хадидатнигор, донишманди нуктасанд ва орифи машхур Амир Хусрави Дехлавй яке аз симохои; бардастаи таърихи тамаддуни Машридзамин, ба хусус нимдазираи Хдидустон ва адабиёти классикии форсизабон мебошад, ки ба воситаи осори;. пурарвиши рангину саршори гояхошнадиби умумиинсониаш ба гандинаи тамаддуни дахонй хиссаи босазое ва шоистаи тахсине гузошта, номи хешро дар сахифаи китоби бузурги адабу фарханги инсонй бо харфхои заррин ба таври абадй сабт намудааст.
Амир Хусрави Дехдавй' ба. радифи сухансароёни номй ва забардасти Х,индустон ва адабиёти классикии форсу^ тодик дохил мешавад; Накши Хусрави Дехлавй дар тарадкии назму насри адабиёти форсизабон то андозае бузург аст, ки пайдоиш ва пешрафти адабиёти форсизабонро бе фаъолияти у тасаввур кардан душвор аст.;
Дарадаи омузиши мавзуъ., Дар- ховаршиносии дахон ва, адабиётшиносии мамолики форсизабон омузиши; асархои Амир Хусрави Дехлавй дои ба назар ■ намоёнро;ишгол менамоянд. Дойр ба асархои ин адиби бузург ховаршииосони мамолики Рарб, Эрон, Диндустон, собик; Иттиходи Шуравй, аз думла Тодикисюн як катор таддидотхо - мадолахо ва- монографихои пурарзиш таълиф ва нашр кардаанд. Дарин пожухишхо,' асархои; гу ногу пи шоир мавриди тахлил ва баррасй дарор гирифтаанд. Аз сабаби.он, ди ин мавзуъ. дар: боби.якуми ин рисола муфассал баён шудааст, мо дар ин, до.аз баррасии он худдорй менамоем.
Мадсад ва вазифахои тадкидог. Мадсади таддидоти мо гахлил ва баррасии тадассуми, мавзуъхои марбут ба таърих, фарханг, табиат ва урфу одати мардуми Х,инд дар осори Хусрави Дехлавй мебошад. Барой ба ин мадсад расиданшо дар рисола; масъалахои зеринро, ки дар; асархои. Амир Хусрави Дехдавй инъикос ёфтаанд, мавриди тахлил ва баррасй дарор додаем:
- вазъи сиёсй ва мухити адабй, замони зиндагй, шархи хол ва; фаъолияти эдод и и шоир;
- маснавихое, ки ба таърих, фарханг ва урфу одати мардуми Х,инд бахшида шудаанд;
Дар замони салтанати Алоуддин ва дигар султонхои Дехдй фсодалони хинду хонахароб шуда, занону фарзандони онхо дар хонахои феодалони мусулмон ба хайси хизматгор кор мекарданд: Алоуддин дар солхои охири хаёташ ба бозичаи дасти ноиби худ Малик Кофур мубаддал. мегардад. Алоуддин писари, калониаш Хизрхонро валиахд таъин мекунад, вале Малик Кофур уро дар ташкил намудани суикасд ба мудобили султон тухмат карда, хабе мекунад.
Пас аз марги Алоуддин (1316) писари хурдииу Шихобуддин Умар; ба сари хокимият меояд. Аммо баъди чанде ин султон низ ба бозичаи дасти Малик Кофур табдил меёбад; Малик-. Кофур мехост, ки ба чашмони писари1- сеюми султон Алоуддин - Кутбудцин Муборакшохи Хилч,и низ мил кашад, аммо Муборакшох аз ин хабардор шуда1 Малик Кофурро ба катл мсрасонад. Муборакшох ба чашмони бародари худ; Шихобуддин Умар мил кашида, худро султон-эълон мекунад.
Ко/тбуддин Муборакшохи Хилдй (1316-1320) хам .числи султонхои истина дар сохти давлатдорй баьзе дигаргунихо ворид>. сохт.. У зиндониёни: зиёдро аз: махбас озод намуд. Ислохоти Алоуддинро, ки хукудхои феодалони хиндуро махдуд карда- буд, бархам дод. Мулкхои Деогир ва 1 учаратро, ки аз салтанат чудо1 шуда буданд боз ба салтанат: хамрох кард, У бародарони худ Хизрхон ва Шодихонро;ба. дата расонида, зани Хизрхон: Девалдиро ба занй1 мегирад. Пекин дере нагузашта Муборакшох худ- низ ба бозичаи- дасти яке аз: дарбориёни бонуфузаш Хусравхон мубаддал мегардад.
Соли 1320^Хусравхон Муборакшохро ба:хатл расонида, худро султони замон эълон- мекунад. Худи хамон сол1 ин султон хам. аз чониби яке аз хокимони мулкхои Хдндустон Розй Малик (1320-1325) кушта мешавад.
ЕозшМалик, ки бештар бо лахаби,Риёсуддин Туглуц машхур асг, асосгузори сулолаи нави хукмрони Салтанати Дехлй, ки дар таърих бо номи сулолаи Тутлудшохихо ёдоварй гардидааст, мегардад.
Хукмронии ин сулола кариб сад сол давом ёфт. Риёсуддип Туглук дар
давоми панч соли хокимияташ барои танзими идораи давлат, ва.ободии кишвар