Нестандартное числовое поведение русских существительных

• Автор: Ляшевская, Ольга Николаевна
• Шифр специальности: 05.13.17
• Научная степень: Кандидатская
• Год защиты: 1999
• Место защиты: Москва
• Количество страниц: 217 с.

Г а р ч и г
Удиртгал
Монгол хэлний хоршоо угийн ундсэн шинж судлагдсан байдал
Нэг. Тэргуун булэг
1. Монгол хэлний хоршоо зэрэгцлийн бутэц - хэлзуйн болон утгып
онцлог
1.1 Хоршоо зэрэгцэл нь лелеет бус зэрэгцэл мен
1.2. Монгол хэлний хоршоо зэрэгцлийн утга, элементийн байр, онцлог
1.3. Хоршоо зэрэгцлийн бутэх арга, онцлог
1.4. Хоршоо зэрэгцлийн бутэц, бурэлдуулбэрийн онцлог
1.5. Хоршоо зэрэгцлийг угсийн айгаар илруулэх нь
Хоёр. Дэд булэг
2. Монгол хэлний хоршоо зэрэгцлийн угсийн сан - найруулга зуйн
онцлог
2.1. Хоршоо зэрэгцлийн ойролцоо нэр ба эсрэг нэр, утгазуйн нэг тал-
байн угтэй харьцах тал нь
2.2. Хоршоо зэрэгцлийн угсийн сангийн уусвэр бурэлдэхууний онцлог
2.3. Хоршоо зэрэгцлийн найруулга бурэлдэхууний онцлог
2.4. Монгол хэлний хоршоо зэрэгцлийн хэрэглээ, найруулгын уурэг
Дугнэлт
Товчилсон нэрсийн жагсаалт
Ашигласан ном зохиолын нэр
Хавсралт
Оглавление
Введение
Обзор исследований по теме и основные признаки парных слов
монгольского языка
Глава
1. Структурно-грамматические и семантические особенности парных
слов монгольского языка
1.1. Парные слова - несвободное сочетание
1.2. Семантические особенности и позиция элементов парных слов
1.3. Способ образования парных слов
1.4. Количественное соотношение элементов парных слов
1.5. Выражение парных слов частями речи
Глава П
2. Лексические и стилистические особенности парных слов монгольского
языка
2.1. Синонимы и антонимы парных слов, их соотнесенность к одному семантическому полю
2.2. Лексические особенности состава парных слов
2.3. Семантические и структурные особенности парных сочетаний
2.4. Использование парных слов в монгольском языке, их стилистические функции
Заключение
Список сокращений
Список использованной литературы
Приложение
МОНГОЛ ХЭЛНИЙ ХОРШОО УГИИН УНДСЭН ШИНЖ , СУДЛАГД С АН БАЙДАЛ
" Хоршоо уг *' гэдгийг хэл шинжлэлийн бутээлуудэд "pair alliterating
words" "парные слова", "параллелизмы" "двойное слово", "биномия”,
'зэрэгцээ уг" "холбон бэлгэлсэн уг гэх мэтээр нэрлэж иржээ. Хоршоо уг бол
дэлхийн олон хэлэнд байдаг евермец нэгэн хос мен.Хоршоо нь зарим
хэлэнд улэмж их хегжсен байхад, зарим хэлэнд бараг байдаггуй.заримд нь
харьцангуй цеен байдаг ажээ. Монгол хэлний хоршоо зэрэгцэлтэй дуйх
нийлцийг англи мэт хэлэнд зэрэгцсэн гишууний хэлхэц байдлаар хэрэглэдэг
байх жишээтэй. Тухайлбал О.С.Ахманова "Словарь лингвистических
терминов” /М., 1969/ толь бичигт "by might and main" гэсэн холбоцтой
жишээ авсан байх юм. Хоршоо уг гэдгийг хэл шинжлэлийн толь бичигт;
"Авианыхаа байдлаар илт тесее бухий, утгын талаар тогтворжиж.хэвшмэл
нэгжийн бурэлдэхуунд орсон хоёр утийг хоршоо уг гэнэ"/3;312/гэж
тодорхойлжээ. Энэ мэт тодорхойлолтоос уудэж, хоршоо угийн олонх хэлний
нийтлэгт:
а/ Хоёр элементтэй байдаг,
б/ Тэр нь зэрэгцсэн харьцаатай байдаг,
в/ Тогтворжсон буюу хэвшмэл байх,
г/ Авианы еренхий шинж, угийн уртын байдлаараа тесеетэй хоёр уг
байх,
д/ Авиа сэлгэхтэй ихэвчлэн холбоотой байх,
е/ Зуйл хуваасан уг буюу утгазуйн нэг талбайн уг эсвэл ойролцоо ба эсрэг угтэй ямар нэг талаараа холбогдох
зэрэг шинжуудийг иш ундэс болгож судалжээ.Монгол хэл бол хоршоо угээр нэн баян бегеед хоршоо уг бут

Акад. Ш.Лувсанвандан 1951 онд хэвлуулсэн сурах бичигтээ: "Монгол хэлэнд уйл угийн санааг нэг нэг угээр илруулж болохоос гадна хэд хэдэн уйл уг хамжиж, нийлмэл уйл угийн санааг илруулэх ёс бий..." (54:50) хэмээн дурджээ. Харин 1961 оид бичсэн "Орчин цагийн монгол хэлний бутэц" номдоо: "...Бодит нэр уусэхдээ аль нэгэн угэнд дагавар залгаж угийн зуйн аргаар уусэх, хоёр буюу хэд хэдэн уг хоршин холбож егуулбэрзуйн аргаар уусэх хоёр ундсэн арга бий" (52:161) гэж уг бутэх аргын талаар тодорхойлон бичжээ.
"...Хоёр бие даасан уг хорших (зэрэгцэх), хавсрах (угсрах) харьцаагаар холбогдож, гуравдах шинэ уг бутээхийг уг нийлэх арга гэж тодорхойлж болно. Энэ аргаар бутсэн угийг нийлмэл уг гэнэ" гэж доцент Ц.0нербаян "Монгол хэлний судлалын онол-практикийн зарим асуудал" бутээлд тодорхойлжээ.
Монгол хэлний хоршоо зэрэгцэл нь уг нийлж бутэх задлаг аргаар бутдэг зуй тогтолтой бегеед судлаачид ч уунийг санал нэггэй тэмдэглэсээр иржээ. Тухайлбал, Ш.Лувсанвандан, Б.Дэмчигдорж нар "...хоёр еор ундэс бухий угсийг хоршиж шинэ угийг бутээдэг... Ингэхэд уул угсийг дан дангаараа байснаас еер шинэ угсийг бутээсэн гэж уздэг. Ингэж бутсэн угийг хоршоо уг гэнэ" (54:50) гээд,
а) "Хендлен гулд, захирах захирагдах, ах дуу" гэх мэт эсрэг тэсрэг утгатай;
б) "Захирах тушаах, евс ургамал, сандан мэндэн, хэл ам" гэх мэт ойролцоо утгатай;
в) "Нягтлан бодох, сонин уншлага, эв хамт, хорлон суйтгэх" еер еер уг хоршсон;
г) "Бага сага, эрээн мэрээн, дарга марга" гэхчлэн давтан дуудсан;