Лексико-семантический анализ дипломатических терминов таджикского языка

• Автор: Абдулфайзов, Саиднурудин
• Шифр специальности: 10.02.22
• Научная степень: Кандидатская
• Год защиты: 2013
• Место защиты: Душанбе
• Количество страниц: 174 с. : ил.

ДОНИШГСЩЇ миллии тодикистон
КАФЕДРАМ ЗАБОНИ АДАБИИ МУОСИРИ ТОДИКЙ
АБДУЛФАЙЗОВ САИДНУРУДИН ИСТИЛОДОТИ ДИПЛОМАТИ ДАР ЗАБОНИ ТОДИКЙ
(рисола барои дарёфти дарачаи илмии номзади илмх,ои филология аз руйи ихтисоси 10.02.22-забони халцхри мамлакатхои Осиё, Аврупо, Африко ва бумиёни Америка ва Австралия)
Рох,бари илми, номзади илмхои филология, дотсент Саломов М Д.
Душанбе-2
Мундарича
Мукадцима
Боби якум. Сайри таърихии истилохоти дипломатии забони точикй
1.1. Мавк;еъи умумии истилох, ва истилохшиносй дар забони точикй
1.2.Таърихи ташаккули истилохоти дипломати дар забони
точикй
Боби дуюм. Дойра ва дарачаи истеъмоли истилохоти дипломати дар
забони точикй
2.1 .Истилохоти дипломатии точикй ва иктибосй
а) истилохоти точикй
б) истилохоти иктибосии арабй
в) истилохоти иктибосии англисй
г) истилохоти иктибосии фаронсавй
2.2.Мавкеи истилохот дар сохторхои низоми давлатй ва дигар созмону ташкилотхои байналмилалй
а) истилохоти мавриди истифодаи макомоти олии идораи сиёсати хоричй
б) истилохоти марбут ба СММ
Хулоса
Фехрасти адабиёт
Мукаддима
Мухимияти мавзуъ. Таджики масъалаи истилохот дар забони тодикй яке аз масоили мухими илми забоншиносии тодик мах,суб шуда, дарадаи инъикос ва рушди забони илмро мукаррар менамояд. Зеро истилохот аз руйи табиате, ки аз дидгохи лингвистй доранд, хоси забон ва услуби илмй мебошанд. Мавриди бахси илмй карор додани мавзуи истилохот хамчунин имконият медихад, ки идтидори забон дар замони кунунии рушди босуръати илм, техникаю технологияи гуногуни иттилоотй ва дахонишавии муносибатхои сиёсй, идтисодй, идтимой ва фархангию маънавй арзёбй гардад ва мондагории он дар ин раванд таъмин гардад.
Забони тодикй ба хайси яке аз забонхои бостонй тавонистааст, ки дар тули ташаккул ва инкишофи худ бо забон ва тамадцунхои гуногуне ру ба ру шавад ва дар муборизахои шадиди таърихй бо забонхои гуногуне бархурд намуда, аз онхо бахра гирад ва хамзамон ба он забонхо таъсири амиде расонад.
Масъалаи тадкиди истилохоти сохахои гуногун дар забони тодикй масъалаи хеле мубрам ва актуалй ба шумор меравад. Мушохидахо нишон медиханд, ки ба масъалаи мазкур дар баробари муассисахои илмию таддидотй, муассисахои гуногун, рохбарияти кишвар ва кумитахои дахлдори хукумат низ таваддух зохир менамоянд ва мавриди баррасии илмй карор додани онро мухим мешуморанд. Аз думла, Президенти кишвар, Эмомалй Рахмон соли гузашта дар тадлили Рузи забони тодикй ба танзими истилохот дар замони дахонишавй таваддух зохир намуда, чунин таъкид карда буданд: «Танзими истилохот дар замони дахонишавй ва таъсири забонхои дигар вобаста ба пешрафти илму техника ва технологияхои муосир аз масъалахои мубрами забоншиносии мо ба шумор меравад» (92, 13). Хдмчунин дар тамоми тули таърих робитахои дипломатй бо дигар кишвархо яке аз унсурхои хеле мухими давлату давлатдорй ба хисоб мерафт. Тодикон низ, ки дар таърих ба хайси миллати тамадцунофар эътироф шудаанд, дар раванди таърих бо

вай хос нест, нохдмгунии истилох бо матн низ дар хамин нуктаи назар бармегардад. Дар робита ба ин мавзуъ андешамандони гурухи сеюм чунин менигоранд, ки маънии истилох муодили мафхум карор мегирад, хамчунин истилох аз нигохи услубй бетараф аст, ё истилох дорой системаи хоси худ мебошад.
Вобаста ба мавзуи мавриди назар пажухишгар М. Т. Кузмин дар бораи чор консепсияи таъини истилох изхори назар кардааст;
а) истилох калимаест, ки ба вазифаи дефинитивй омада метавонад;
б) истилох калимаест хамвазну хамтарозуи номи мафхум;
в) истилох калимаест барои истифодаи мафхуми тахасусй;
г) истилох калимаест инъикосгари истилохи махсус (46, 113).
Ба андешаи В. Г. Гак истилохи ва гайриистилохиро аз дихати ифода ба се навъ дудо кардан мумкин аст:
а) вохидхои лугавии якдихата, ки вазифаи истилохиро ба ухда надоранд;
б) вохидхои лугавии якдихата, ки факат бори вазоифи истилохро мекашанд;
в) вохидхои лугавии дудихата, ки хам ба вазифаи истилох ва хам ба вазифаи лугатхои гайриистилохй корбаст мешавад (22,147).
Хулоса, дар истилох мавдуд будани маънии лугавиро дар айни замон бештари истилохшиносон эътироф карданд.
Ба хамагон маълум аст, ки илм ба сифати василаи рушду нумуи домеаи башарй сохахои гуногун дорад ва хар як сохаи илм дар навбати