Фразеологические единицы в "Самаки айар"

• Автор: Шарипова, Гулчехра Шарифбаевна
• Шифр специальности: 10.02.22
• Научная степень: Кандидатская
• Год защиты: 2013
• Место защиты: Душанбе
• Количество страниц: 156 с.

ДОНИШГОДИ ДАВЛАТИИ ХУДАНД БА НОМИ АКАДЕМИК Б. ЕАФУРОВ

Шарипова Гулчех,ра Шарифбоевна

ВОХ,ИДХ,ОИ ФРАЗЕОЛОГИ дар “Самаки айёр”

Ихтисос 10.02.22. - Забонхри халвдои кишвархри хоридаи Аврупо, Африкр, Осиё, халкдои бумиёии Амрико ва Австралиё (забони точіикй)

Рисолаи илми барон дарёфти дара чаи номзади илмдо и филология

Рохбари илми: номзади илмх,ои филология, профессор Абдуврдиров А.

Хучанд
Мундарида
Мущддима

Бобиякум. Таркибх,ои фразеології дар «Самаки айёр»

Фасли 1. Таркибхои фразеології бо ёвари «кардан»

1.1. Истифодаи таркибхои фразеології бо ёвари «кардан»
ба маънои маъмул
1.2. Истифодаи таркибхои фразеології бо ёвари «кардан»
ба маънои хоса
1.2.1. Истифодаи таркибхои фразеології бо чузъи номии
адабии китобй
1.2.2. Истифодаи таркибхои мансуб ба харб (чанг)
Фасли 2. Таркибхои фразеології бо ёвари «сохтан» ва «намудан»
Фасли 3. Таркибхои фразеології бо ёвари «шудан», «гаштан»
ва «будан»
3.1. Накши калима-мехвар дар созмони таркибхои фразеологии феълй
3.2. Накши феълхои мустакилмаъно дар созмони таркибхои
фразеологии феълй
Фасли 4. Таркибхои фразеологии пешояндй
Фасли 5. Таркибхои фразеологии чуфти пайвандакдор
Фасли 6. Таркибхои фразеологии серчузъаи пайвандакдор
Боби дуюм. Иборахои фразеологй дар «Самаки айёр»
Фасли 1. Иборахои фразеологии номй
1.1. Иборахои фразеологии номй бо тамсилаи исму исм
1.2. Иборахои фразеологии номй бо тамсилаи исму сифат
1.3. Иборахои фразеологии номии серчузъа
1.4. Иборахои фразеологии номии эхсосй
1.5. Накши иборахои фразеологии номй дар созмони иборахои
фразеологии феълй
Фасли 2. Иборахои фразеологии феълй
2.1. Иборахои фразеологии феълии мафхуми оъоз ва анчоми чанг
2.2. Иборахои фразеологии феълии мафхумхои гуногуни харбй
2.3.Иборахои фразеологии феълии мафхуми куштан
2.4. Иборахои фразеологии феълии мафхуми мурдан
Фасли 3. Накши калима-мехвар дар созмони иборахои
фразеологии ифодакунандаи эхсосоти мусбат
Фасли 4. Накши калима-мехвар дар созмони иборахои
фразеологии ифодакунандаи эхсосоти манфй
Фасли 5. Иборахои фразеологии феълии хуфтистеъмол ва силсилавии
ифодакунандаи эхсосоти манфй
Фасли 6. Иборахои фразеологии феълй ба шакл ва маънои хоса
Боби сеюм. Чумлахои фразеологй дар «Самаки айёр»
Фасли 1. Чумлахои фразеологии ифодакунандаи эхсосоти мусбат ..119 Фасли 2. Чумлахои фразеологии ифодакунандаи эхсосоти манфй... 125 Фасли 3. Хусусиятхои сохтории чумлахои фразеологй
3.1. Ифодаи ВФ дар шакли чумлахои сода
3.2. Ифодаи ВФ дар шакли чумлахои мураккаб
Хулоса
Ихтисорахо
Руйхати адабиёт ва манобеъ

дорад: Эй шох, ин кор далел мекунад, ки Дилором кардааст (159, 164); Эй шох, офтоб подшох буд ва чун аз дои мухолиф баромад, далел кунад, бар банди шох (160, 275).
Бино ба ишораи китобаткунанда дар поварак, дар чумлаи зер «далел кардан» ба маънои «рохбарй, рох нишон додан» омадааст: Пас Самак уро ба гардан гирифту Рузафзун пеш истод ва далел мекард аз бахри чоххо, ки канда буданд (159, 506).
Таркиби мазкур дар шакли «далелй кардан» низ корбаст шудааст, ки дорой тобишхои дигари маъной мебошад, аз думла, ба маънои хидоят кардан: Агар на Яздон маро далелй кардй, бо сад хазор чун ман рох бад-ин дой наовардй (160, 284); Чун шахзодаро дидам далелй мекунад, ки ба салох ояд... (160, 275).
Ба сони мисоли боло китобкунанда таркиби «дастбозй карда//»-ро «бозй, хазлу шухй» маънидод намудааст, ки мадозан ба кор рафтааст. Дар асл «дастбозй» маънои бо даст зурозмой карданро дорад: Чун бихуфт гуфт: «Бо у дастбозй кунам» (159, 327).
Маънои асосии таркиби «дуруст кардан» дар забони хозира ва классикй низ соз кардан, пурраву бенуксон кардан аст. Бар шархи маънои ин таркиб дар повараки «Самаки айёр» омадааст: «Яъне аз ёд кард»: Он афсунхо чанд навбат бихонд ва дуруст кард, то Мохдармох ва Рузафзун гуфт... (159, 808).
К,аур кардан. Маънохои асосии вожаи арабии «кдхр» - 1) галаба, голибият. 2) дабр, зулм аст. Он баъдтар дар забони форсй-тодикй ба маънои хашм, газаб, ситеза серистеъмол гардидааст. Таркиби «/щур кардан» ба маънои калимаи «кахр» асос ёфта, дар забони адабии хозира ба маънои хафа шудан, ба газаб омадан роид аст, дар забони пешин бошад, «цаур кардан» маънои зер карда гирифтан, нобуд
1. Ба ин маъно Бадриддин Хдшолй фармудааст:
Муяш зада панда аз дарозй,
Карда ба шамол дастбозй.