Лексико-семантическое и словообразовательное исследование микротопонимии долины Ягноб

• Автор: Тураев, Бурхон Бузургович
• Шифр специальности: 10.02.22
• Научная степень: Кандидатская
• Год защиты: 2010
• Место защиты: Душанбе
• Количество страниц: 222 с.

донишгохд МИЛЛИМ ТОНИ К ИСТОН

Ба хукми дастнавис

ТУРАЕВ БУРХ,ОН БУЗУРГОВИЧ

ТАХКИКИ ЛЕКСИКИ-СЕМАНТИКИ ВА КАЛИМАСОЗИИ МИКРОТОПОНИМИЯИ ВОДИИ ЯЕНОБ

Ихтисос: 10.02.22 - Забощои халкхои кишвархои хориди Аврупо, Осиё, Африко ва бумиёни Америка ва Австралия (забони тодикй)
Рисола

барои дарёфти дарадаи унвони номзади илми филология

Рохбари илмй: номзади илми филология дотсент Мирбобоев А.

Душанбе

Мундарида
Мукдцдима
Боби якум. Маълумоти мухтасари таърихй дар бораи Ягноб ва таххик,оти забоншиносии марбут ба забони
ягнобй
1.1 Ягноб ва ягнобиён дар масири таърих
1.2. Нигохе ба вожаи «Ягноб»
1.3. Аз таърихи таххици номхои дугрофии водии Ягноб
Боби дуюм. Тахлили лугавию семантикии микротопонимияи водии
Ягноб
2.1. Ойконимх,о
2.2. Гидронимхо
2.3. Оронимхо
2.4. Спелеонимхо
2.5. Номи мавзеоте, ки ба фаъолиятхои инсон иртибот доранд
2.6. Некронимхо ва экклезионимхо
2.7. Этнотопонимхо
2.8. Антропонимхо
2.9. Фитотопонимхо
2.10. Зоотопонимхо
Боби сеюм. Ташаккул ва инкишофи таърихии микротопонимияи водии Ягноб
3.1. Кдбати лугавии ягнобй
3.2. Кабати лугавии сугдй
3.3. Кдбати лугавии тодикй
3.4. Кдбати лугавии туркй
3.5. Кдбати лугавии омехта
Хулоса
Фехристи ихтисорахо
Фехристи манобеъ
мукадцима
Номхои дугрофй ё топонимхо дузъе аз водеияти зиндагии хар кавм ва халдияту миллат буда, шохид ва баёнгари даврахои гуногуни ташаккул, тахаввул ва инкишофи забон ва фарханги минтадаи сукунати мардум махсуб ёфта, барои омузишу гадкики таърихи .онхо ба сифати манбаъ ва санади мухимми таърихй хидмат мекунанд.
Топонимхо аз лихози пайдоиши худ бо чандин водеаву ходисахои таърихй, сиёсй, идтисодй, идтимой ва фархангй робитаи давй дошта, шохиди забонии пайдоиш, инкишоф, аз байн рафтан ва ё тагйир ёфтану иваз шудани миллатхо ва тамаддуни онхо дар ин ё он минтакд мебошанд. Мухаддиди шинохтаи рус В.А.Никонов дуруст зикр кардааст, ки: «Шахрхо хароб гардидаанд, давлатхо бархам хурдаанд, забонхо ва худи халкхо аз байн рафтаанд, аммо номхо бокй мондаанд...» (201, 179; 173, 3). Аз ин дост, ки омузишу тахдид ва баррасии номхои мавзеъ ва махалхо ва таърихи пайдоиши онхо кори басо хайр ва мондагоре махсуб шуда, дар тули садсолахо таваддухи доирахои илмй, бахусус забоншиносонро ба худ далб намудааст ва холо мазмун, мундарида, сохтор ва таърихи тахаввули номхои дутрофиро як бахши илми забоншиносй бо номи топонимика меомузад.
«Топонимхо вобаста ба раванди инкишофи домеа, дар даврахои гуногуни таърихй ба вудуд меоянд ва бахшхои мухимтарини хаёти мардумро дар бар мегиранд. Аз ин ру, дар симои топонимхо накши сохахои гуногуни илмхои хозиразамон - забоншиносй, этнография, таърих, дугрофиё ва гайраро дустуду намудан мумкин аст.» (173, 3)
Номхои дугрофй хамчун дузъи устувору камтагйирпазири вохидхои забонии минтадахои гуногун нисбат ба забони зинда нишонгари рушду инкишофи забон аз даврони бостон то ба имруз мебошанд. Ин хусусияти мухими номхои дугрофй метавонад фахмиши моро дар бораи равандхои гуногуни диахронй, аз думла дарки масъалахои таърихи забон ва ташакулли миллат дар тули таърих густариш дихад ва барои

номгузорй кардаанд. Чунин номгузориро топонимшиноси варзида Э. М. Мурзаев низ дар кухдои Тён-Шон мушохдда намудааст.
Дар мавриди Ягноб бояд як нуктаро таъкид намуд, ки мардуми махаллй дузабонаанд, явне ягнобзабонон дар баробари забони худ-сугдии ягнобй боз бо забони тодикй хуб ва озодона харф мезананд ва ин забонро забони дуюми модарии худ медонанд, аз ин ру мумкин аст як махалро хам бо калимаи ягнобй ва хам тодикй ном баранд. Чанд ном доштани як нуктаи дугрофй дар ин минтака, ки онро аксари мухакдакон хайд кардаанд, пені аз хама ба истифодаи ду забон дар номгузории ин мавзеъу минтака низ вобаста мебошад.