Проблемы традиции и новаторства в творчестве Мухаммеджана Рахими

• Автор: Худжамкулов, Абдурашид
• Шифр специальности: 10.01.03
• Научная степень: Кандидатская
• Год защиты: 2013
• Место защиты: Душанбе
• Количество страниц: 173 с.

Донишгохи миллим Тодикистон

Ба х,укми дастнавис

Хучамкулов Абдурашид

МАСЪАЛАИ АНЪАНА ВА НАВОВАРЙ ДАР ЭДОДИЁТИ МУХАММАДДОН РАХИМЙ

10.01.03 - адабиёти халк;хои мамолики хорида (адабиёти тодик)

Рисола

барои дарёфти дарадаи илмии номзади илми филология

Рохбари илмй: доктори илми филология, профессор Асозода Худойназар

Душанбе

М УНДА РИЧ, А

Мукаддима
Боби 1. Баъзе масъалахои анъана ва навоварй
дар назми шуравии тоник
Фасли 1. Мафхум, таъриф, мохият ва унсурхои
анъана ва навоварй
Фасли 2. Таснифоти анъанаю навоварй ва алокди
диалектикии онхо
Фасли 3. Таносуби анъана ва навоварй бо мундарина
ва шакл
Боби 2. Анъана ва навоварй дар эчодиёти
Мухаммаддон Рахимй
Фасли 1 .Бозтоби мазуъхои анъанавй
дар эчодиёти М. Рахимй
Фасли 2. Анъанаи панду хикматсарой дар
эчодиёти М. Рахимй
Боби 3. Масъалаи анъана ва навоварй дар поэтикаи
М. Рахимй
Фасли 1. Омузиши унсурхои жанрй - зухуроти навоварй
дар поэтикаи М. Рахимй
Фасли 2. Тахаввулоти к,офия дар ашъори М. Рахимй
Фасли З.Санъатхои бадей дар ашъори М. Рахимй
Хулоса
Адабиёт

МУЦАДДИМА
Ауамияти мавзуъ. Адабиёти навини точик анъанахои адабиёти классикии точику форсро идома дода, аз чихати мазмуну мухтаво ташаккул ва такмил меёбад. Харчанд вобаста ба замон дар назм ва наср равия, шакл ва услубхои нав падид меоянд, вале хдмаи онхо аз анъанахои гузашта маншаъ мегиранд, ба акидаи адабиётшиноси рус A.C. Бушмин «анъанахои пешина дар мархилаи нав то дарачаи нопадидии зохири хеш махдул шуда, хамчун вокеияти моддй нест шаванд хдм, чун омили инкишоф давом мекунанд. Ин холат рудеро монад, ки ба бахр чорй шуда, зохиран нест мешавад, аммо ботинан ба бахр хаёт мебахшад» [50, 176]. Омузиш ва тахкику тахлили ворисият, анъана ва навоварй барин проблемаи печида дар эчодиёти Мухаммадчон Рахимй барои ошкор намудани мохияти чараёни адабии муосир, нишон додани чустучухои гоявию мавзуй, бадеиву эстетики, жанрию услубй, фардияти эчодии нависандагон, муайян кардани конуниятхои инкишофи адабиёт ахдмияти калон дорад. Бинобар ин, дар адабиётшиносии муосир, хусусан вак,тх,ои охир ба проблемаи анъана ва навоварй дикдати чидцй дода мешавад, ки пайдоиши як катор тадкикотхо оид ба ин муаммо ва масъалахои ба он алокдманд гувохи ин фикр шуда метавонанд.
Наели аввали адибони солхои 20 ва 30-юми ин давра, ба монанди Садриддин Айнй, Абулк,осим Лохутй, Хабиб Юсуфй, Пайрав Сулай-монй, Абдусалом Дехотй, Мухаммадчон Рахимй ва f. тамоюлхои асосии адабиёти шуравиро хамачониба дастгирй ва таргиб мекарданд, зеро инкилоб хаёти сиёсй, ик,тисодй ва ичтимоии халкхои Осиёи Миёна, бахусус точиконро куллан дигаргун намуд, адибони точик бо хамтоёни русу Fap6 робита пайдо карданд, зери таъсири адабиёти ин даврон дар адабиёти точик жанрхои роману повеет пайдо гардида, услуби реалистии тасвир кувват гирифт. Адабиёти точик ба чузъи чудонопазири адабиёти шуравй бадал шуд. ХаРчанД хар адабиёти миллй таърих, анъана ва сабку равияхои махсус дошт, вале «майлу
Хдмин гуна тафовутро дар гояи дигари адабиёти классики, яъне ватанпарварй низ мушохида кардан мумкин аст. Ватандустии шуравй дихатхои бедтарини ватандустии замони гузаштаро дар худ тачассум намуда, хамчун самараи инкилоб сифатан аз он фарк мекунад.
Ватандустии шуравй хусусияти умумихалдй дошта, аз ин дихат хам аз ватандустии замони гузашта фарк мекард. Аз ин ру, агар пеш дар осори классикой умуман ватанпарварй тадассум меёфта бошад ва Ватан ба фахмиши хоки ин ё он кавму кабила ва халк дониста мешуда бошад, ба мисли адабиёти хама халкхо дар адабиёти шуравии тодик ватанпарварй тавре тараннум мешуд, ки он хоки тамоми Иттиходи Шуравиро дар назар дошт.
Ба монанди гояхои инсондустй ва ватанпарварй дигар тояхои пешкадами адабиёти тоинкилобй низ хамчун анъана дар давраи шуравй давом мекунанд, аммо ин анъанахо ба тарзи холис ва айнан идома намеёбанд, балки навоварона арзи вудуд мекунанд. А. Лохутй, М.Турсунзода, Х,.Юсуфй ва дигар адибони шуравии тодик анъанахои гоявиро мувофики табиати ин сохт такмилу инкишоф доданд.
Бояд гуфт, ки анъана ба мавзуъ мутаносиб аст, лекин ин таносуб нисбатан заиф аст ва сабаби асосии он дар холату ходисахои хаётй дойгир мебошад. Азбаски дар хаёт ходисаю вокеахо пайдо шуда, инкишоф меёбанд ва аз байн мераванд, дар адабиёт хам, ки инъикоси образноки хаёт аст, мавзуъхо муттасил дар тагйироту дигаргунианд.
Дар бораи таносуби анъана бо мавзуъ ин нуктаро низ таъкид кардан зарур аст, ки дун бо такозои хаёти идтимой як катор ходиса, холат, мавзуъ ва масъалахо дар тамоми даврахо мавкеъ ва мартабаи мухим доранд, дар адабиёти бадей низ мавзуъхое хастанд, ки аз давр ба давр гузашта, ба таври хамешагй давом мекунанд. Ишку мухаббат, дустй, илму маърифат, мехнат, зиндагиву марг ва амсоли инхо аз хамин кабил мавзуъхо мебошанд.
Мисли он ки анъана бо мундаридаи адабиёти бадей таносуби комил дорад, навоварй хам бо мундарида сахт алокаманд аст, зеро