Особенности социально-политической лирики на современном этапе развития таджикской литературы : последняя четверть XX в.

• Автор: Хакимова, Сурайё Хасансултоновна
• Шифр специальности: 10.01.03
• Научная степень: Кандидатская
• Год защиты: 2009
• Место защиты: Худжанд
• Количество страниц: 147 с.

ВАЗОРАТИ МАОРИФИ ЧУМХ.УРИИ ТОИКИСТОН ДОНИШГОХ.И ДАВ ЛАТИИ ХУДАНД БА НОМИ АКАДЕМИК Б.РАФУРОВ КАФЕДРАИ АДАБИЁТИ МУОСИРИ ТОДИК

Ба *укми дастнавис

Х.АКИМОВА СУРАЙЁ ХДСАНСУЛТОНОВНА

ВИЖАГИХІОИ ШЕЪРИ ИЧ.ТИМОЙ ДАР АДАБИЁТИ МУОСИРИ ТОЧ.ИКЙ (ДАР ЧОРЯКИ ОХИРИ КДРНИ БИСТ)

Ихтисоси 10.01.03 - Адабиёти халцхди кишварх.ои хоридй

(адабиёти тоднк)

Рисола

барон дарёфти дарадаи илмии номзади илмхри филология

Робари илмй: доктори илмхри филологй, профессор М.Ю.Хоаева

Худанд

МУНДАРИДА
Мув;адцима 3-
Боби аввал Назари идмолй ба шеъри идтимоии асри XX
Фасли аввал Мубоисаи назарй родеъ ба шеъри идтимой
Фасяи дувум Вуруди масоили идтимой ба шеъри асри XX
а) маорифпарварй ва хусусиятои шеъри идтимой
б) дараёни дадидия ва шеъри идтимой
в) тааввулоти сиёсиву идтимоии даврони mÿpaBfl
ва таъсири он ба шеъри идтимой

Боби дувум Данбаи идгимоии шеъри муосири тодикй дар
чоряки охири садаи XX Фасли аввал Мавзуъ ва мухдавои шеъри идтимой
Фасли дувум Данбаи идтимой ва анвои шеър
а) крлабхри суннатй
б) анвои нави шеърй
Боби саввум Поэтикаи шеъри идтимоии муосири тодикй
Фасли аввал Ч,анбах,ои унарй дар шеъри идтимой
Фасли дувум Аносири тасвир дар шеъри идтимоиву сиёсй
Хулоса
Китобнома
МУКАДДИМА
Дигаргунидои даврони истидлолият дар канори данбадои мухталифи даёти идтимоиву сиёсй ва фардангй ба вазъи адабй низ таъсир гузошт. Адабиётшиносии тодик ба мардалаи сифатан нав ворид шуд ва меъёрдои надцу сухансандй дигар гардиданд. Барой адабиёт заминадои водеии озодандешиву озодгуй ба миён омад. Табиист, ки ин дигаргунй расмиятгароиву мадцудиятдои идории бар сари адабиёту дунар ва эдодкорй да pop доштаро аз миён бардошт. Батадрид мабонии устуворе барои рушди минбаъдаи надцу сухансандй ва офаридани осори мудими адабиву бадей ба вудуд омад. Бо ин дама навхезидои фикрй адабиёт аз гузаштаи худ ба куллй дудо нагардид, вале нигоду назардои мунтадидона ба мазмуну модияти мероси адабии замони шуравй як амри водей шинохта шуд.
Бояд гуфт, ки дар надци адабии шуравй масоили марбут ба адабиёти муосири тодикиро асосан мудаддидони шинохтаи русу тодик бар Удца доштанд. Таддиди вазъи адабй вобаста ба навгонидои сиёсиву идтимой ва фардангй сурат мегирифт, зеро дар вусъати ин кишвари бузург пайваста дигаргунидо рух медоданд ва ташреди бадеиву дунарии он амри датмй ба шумор мерафт. Роид гардидани реализми сотсиалистй, водеагарой, вуруди публитсистика ба адабиёт аз зумраи навд$шдои адабиёти ин мардалаи адабй ба шумор меомаданд. Пушида нест, ки дар ин фурсат адабиёт ба дастгоди пуридтидори таблитотиву ташвидотй мубаддал гашт. Вуруди бемайлони публитсистика ба назм ва ба унвони як навъи шеърй шинохта шудани шеъри идтимой, рушди чашмгири чунин офаридадо дар фосилаи мавдудияти ин сохти сиёсй сабабдои айниву зеднии худро дошт, ки омузиши ин масъала дар назди надди муосири тодикй вазифадои мушаххас мегузорад. Бо вудуди он ки шеъри идтимоии тодикй дар ин мардала чун як навъи шеъри муосир ташаккул ёфт, дар таддиди он дан'з кори амиду дадид ва мукаммале ба андом расонида нашудааст.

Боби II. Чднбаи идтимоии шеъри муосири тодикй Фасли аввал: Мавзуъ ва мудтавои шеъри идтимой дар надоряки охири садаи XX
Шеъри идтимоии муосири тодикй дар чадорякп охири асри бист чанд мардалаи инкишофро аз cap гузаронида, дар сохтор, дарунмоя ва шакли зедниву зодирии хеш тадаввули зиёде ладид овардааст. Бешубда, ин тагйирпазирй ба вазъи идтимоиву сиёсии домеа алодамандй дорад.
Чадоряки охири дарни гузашта солдон нуртугёни таърихии кишвар мадсуб мешавад. Дар ин солдо миллати то дик гирудордои куллии сиёсиву идтимой, аз думла, бозсозиву ошкорбаёниро аз cap гузаронида, ба мардалаи, истидлолияти миллй ва давлатй ворид гардид. Рухдоди дигар дар ин мардала данги бародаркуш буд, ки чанд сол давом кард. Пайдост, ки ин дама водеоти зиндагй ба адабиёт остаъсир намонд,-ки ин сифатро адабиётшинос М.Ходаева чушш ба мушоднда гирифтааст: «Адабиёти асил дамвора руди замони худро ифода мскупад ва аз ин ру тадаввулоти азими рузгор ногузир дар дадонбинндо, дпдгоддо, равишдо, мактабдо, дараёндо ва сабкдои дунариву адабй мунъакис
мешавад»(211,143). Ба бовари адабиётшинос Умар Сафар, «агар дар адабиёт тадаввулу дигаргуние рух дода, он дам натида ва зодаи авзоъ ва адволи идтимой аст» (162,157 ). Ба ин тарид, дар яке аз ин масоили сиёсиву идтимоии домеа мавзуоти шеъри идтимоии дадсоладои охири дарни гузаштаро ба миён оварданд. Ин мудаддидон вожан «мавзуъ»-ро ба сифати водид ва ё категорияи мундарида, яънс «дар бораи чй будани асар» шинохтаанд. М.Ходаева афкори мудаддидоип гузашта ва имруза Шамси К,айс, Атоулло Мадмуди Х,усаннП, Р.Мусулмониён,
А.Сатторзода, Х.Шарифов, М.Каёнуш, Маликушшуаро Бадорро чунин хулоса карда, ки «...мазмуни асар на тандо предмсти тасвир, балки фадмишу идроки муаллиф ва бадои у ба объектпвияти тасвир аст...» (171,58) ва мазмуну шакли асари бадей ба дам марбутанд. Баррасии мазмуну мудтавои шеъри идтимой низ дамин гула таваддудро тадозо