Особенности поэтической лексики газелей Шавката Бухорои

• Автор: Рахматова, Дилрабо Ахмаджоновна
• Шифр специальности: 10.01.03
• Научная степень: Кандидатская
• Год защиты: 2009
• Место защиты: Худжанд
• Количество страниц: 196 с.

ВАЗОРАТИ МАОРИФИ ДУМХ.УРИИ тодикистон ДОНИШГОХ.И ДАВЛАТИИ ХУДАНД БА НОМИ АКАДЕМИК Б.БАФУРОВ

Ба х,укми дастнавис

РАХ,МАТОВА ДИЛРАБО АХ.МАДДОНОВНА «Вижагтщои jiyFOTy таъбироти шоирона дар газалиёти Шавкати Бухорой»
РИСОЛА
БАРОН ДАРЁФТИ ДАРА ДАЙ ИЛМИИ НОМЗАДИ ИЛМИФИЛОЛОГЙ A3 РУИ ИХТИСОСИ 10.01.03. АДАБИЁТИ ХАЛКДОИ МАМОЛИКИ ХОРИДЙ

(Адабиёти тодик)

РОХ.БАРИ ИЛМЙ: ДОКТОРИ ИЛМИ ФИЛОЛОГЙ ПРОФЕССОР А.НАСРИДДИНОВ

ХУДА Н Д-2009

Мундарида

1. Мукдддима.

2. Боби аввал. Ахдолу осор ва мундаридаи эдодиёти Шавкати Бухорой.

Фасли аввал. Мухтасари зиндагииома ва эдодиёти
Шавкати Бухорой
Фасли дуюм. Мавзуь ва мундаридаи осори Шавкати Бухорой
3. Боби дуюм. Мухтассоти услуб ва забони газалиёти Шавкати Бухорой.
Фасли аввал. Бозтоби вожатой хоси газалиёти Шавкат
ва тобиищш маъноии онх,о
Фасли дуюм. Вожасозии мураккаб ва таъбирофаринй
дар газалиёти Шавкати Бухорой
Фасли сеюм. Тобиіщои ирфонии калимот дар газалиёти
Шавкати Бухорой
Фасли чорум.Истифодаи номи ашхоси таърихй, луготи хунармандй, ашёи рузгор ва калимоти дигар дар газалиёти
Шавкати Бухорой
Хулоса
Замима
Фехрасти адабиёт

Мудадцима
Адабиёти форсй-тодикии Фароруд аз адци дадим то замони мо бо шева ва дараёндои ба худ хос тадаввул пазируфтааст. Албатта, чандин авомили рушани таърихй мавдуд дастанд, к и барои ба ин дойгод расвдани адабиёти форсй-тодикии давзаи Фароруд боис омадаанд. Х,удумдои салотини турку мугул аз омили дасти аввал ба шумор омада буд, ки муддати мадид боиси видрати а дли адаб ва хонаводадои рушанфикри ин минтада ба сарзаминдои Туркияву Х,инд ва Эрон гард ид ва шуарои фарорудй бештар дар давзадои адабии он дойдо шудрат дарёфтаанд. Санади дотсъ барои ин назар зиндагй ва осори Мавлоно "Чдлолуддини Румй мадсуб мешавад, ки дарчанд аслан аз Балх буд, бо насаби Румй ёд мешавад.
Ба дамин вадд буд, ки шояд то замони ба даламрави адабиёти форсй ворид гардидани ин Сайидо ва Шавкати Бухорой адабиёти форсй-тодикии фарорудй дар он дойгоде набуд, ки бо дасти Рудакй ва шуарои дамасри вай расида буд. Аз таърихи мухтасари вазъи адабиёти форсии фарорудй ёдовар шудан тандо ба хотири аз равзанаи диёс нишон додани дойгод ва надши шуарои бузурги адабиёти форсй аст. Шинохти вижагидои сабкй, мухтассоти забони иазалнёти ондо аз манзари тадаллии дунари шоирй, махсусан Шавкати Бухорой, ки ба эдодиёти вай аз ин нигод камтар таваддуд шудааст, дар медвари баррасидои аслии илмии рисолаи мо гузошта шудааст.
Шавкати Бухорой дар таърихи адабиёти форсй-тодикй дар шумори шоироне дарор дорад, ки дар офариниши маъонии ноб, тасвирдои шоирона ва дунари шоирй аз мадоми шоистае бархурдор гардидаанд. Мадоми у дар мазмунсозй, офариниши маъонии тоза ва аз ин мавдеъ ривод додани дунари шоирй то ба андозае эътироф гардида, ки дан$Ь дар замони худ муаллифи тазкираи «Музокир -ул-асдоб» Маледои Самардандй дар бораи ин данбаи дунариаш уро баъд аз Ходонии Шарвонй ва Калими Кошонй «халлодулмаонии солис» номидааст.

Шавкати Бухороиро мутолиа: мекунад, итминони комил пайдо менамояд, ки шоирони сабки. диндй дар тасвиргарию тавсиф басо собитдадам будаанд. Ба ин абёти маргуби шоир таваддУд карда, дар хонанда манзараи тасвиркардаи адибро хуб пеши назар оварда метавонад.
Девона карда баски давоят бадорро,
Бошад каф аз шукуфа ба лаб шохсорро.(65,76)
Ё дои дигар: ..'
Бадорандом сарве пираданчокамшу гул дорад,
Ки ранги соиди у остинро гул ба домой кард. (65,152)
Манзараи дилфиреби бадор ва эъдози табиатро шоир чунон муъдаз тасвир кардааст, ки датто душиши шукуфтани гунча ва гулро дар шохсорон кас мебинаду эдсос мекунад:
Сокй. биё. ки домани гул шуд канори шох.
Зад чун дубобтунча сар аз чашмасопи шох
Во карда аз шукуфа-дусад чашми интизор,
Шавкат, ба кучае, ки фитодаст бори шох. (65;202)
Ин до ибораю таркибдои «домани гул шудани канори шох», «чун дубоб cap задани гунча», «аз шукуфа во шудани дусад чашми интизор» хеле: шоирона баён шуда,. барон дар зедни хонанда ба хубй -дилва кардани манозири зебои табиат созгор афтодааст.
Баъди : рафтани бадор долати сабзаю майсадои хазоншударо шоир чунии ба тасвир гнрифтаасг:
Ііадору бог буд аз ліабнами наззораам хуррам, ,
Чу рафтам аз гулистбн, сабзадо мидгони аъмо шуд.(65,155)
Х,амин «шабнами наззора» шоирона аст, ки бадору 6oFpo.дар назари хонанда чунин зебо намоиш додааст.
' Бо дамин оид ба мавзую мудтавои ашъори шоир иктифо мекунем, зеро дар бобдои минбаъда дар; ин хусус сухан ходад рафт ва дангоми маънидоди вожаю иборот, таркиботу таъбирот ва саноеи истифодакардаи шоир датман дар бораи мазмун ва мундаридаи. осори