Искандарнаме-и кабир" и его композиционно-художественные особенности

• Автор: Восиева, Рухшона Курбановна
• Шифр специальности: 10.01.03
• Научная степень: Кандидатская
• Год защиты: 2006
• Место защиты: Душанбе
• Количество страниц: 158 с.

ДУМУРИИ ТОДИКИСТОН ДОНИІІІГОХИ ДАВЛАТИИ МИЛЛИИ ТОЧИКИСТОН

Восиева Рухшона Курбоновна

«ИСКАНДАРНОМАИ КАБИР» ВА ХУСУСИЯТХ,ОИ ШАКЛИЮ БАДЕИИ ОН

Ихтисос: 10.01.03 -адабиёти халкдои мамолики хоридй (адабиёти тодик)

Рисола барои дарёфти дарадаи илмии номзади илмхои филология

Рохбари илмй: доктори илмхои

филология, профессор Худой Шарифов

Душанбе 2006

МУНДАРИДА
МУЦАДЦИМА

БОБИ ЯКУМ НИССАН ИСКАНДАР ДАР АДАБИЁТИ ФОРСЙ

В А “ИСКАНДАРНОМАИ КАБИР”
1 .Заминахои пайдоиш ва интишори циссаи Искандар дар адабиёти порсни дарй
2.Достони Искандар дар шеъри форсии тоцикй
3. Романно дар бораи Искандар ва “Искандарномаи кабир ”
БОБИ ДУЮМ СОХТ, МАЗМУН ВА ОБРАЗХ.ОИ “ИСКАНДАРНОМАИ КАБИР”
1. Сохт ва бандубасти “Искандарномаи кабир ”
2. Мазмун ва мундарицаи асар
3. Образуои мусбати асар
3.1 Образи Искандар
3.2 Образи Арасту
3.3 Образи Мех;тар Насим
3.4 Образи Хуршедбону
4.0бразуои манфии “Искандарномаи кабир”
4.1 Образи Афлотун
4.2 Образи Цолинус
4.3 Образи Шабранги айёр
БОБИ СЕЮМ
ХУСУСИЯТДОИ БАДЕИИ “ИСКАНДАРНОМАИКАБИР“
1. Забон вауслуби асар
2. Воситахои тасвири бадей дар “Искандарномаи кабир”
ХУЛОСА
КИТОБНОМА
МУКЛДДИМА
Адабиёти тодик яке аз дадимтарин ва ганитарин адабиётхои дадон ба хисоб меравад. Он бо фарогирии осори пурарзиш ва шохасархои беназири худ дар гандинаи тамадцуни башарй мадоми боифтихореро ишгол менамояд. Ин адабиёт баробари назми пуртаровату дилангези оламгир доштан, кисмати дигари бисёр мухимму умдаи тановатманд дорад, ки онро осори мансури форсии тодикй муаррифй кардаанд. Ин дисмат дар баробари назми довидона фарогири анъанахои бисёр дадимиву андарзовар мебошад. Насри адабиёти форсии тодикй аз дихати арзиши адабию бадей тадассумгари масъалахои идтимоию фалсафй, тарбиявию ахлодй, диниву мазхабй, инъикоси андешаву омол ва рудияву тафаккури домеа мебошад. Аз ин нигод, адабиёти классидии форсии тодикй дорои ахамияти батоят бузург буда, шоистаи омузишу тахдиди пайваста мебошад. Бузургтарини онхоро метавон зимни силсилаи таърихнома, сафарнома, насихатнома, саёхатнома, сиёсатнома, зафарнома ва фатхномахо ном бурд, ки “Таърихи табарй”- и Балъамй, “Сафарнома”-и Носир Хусрав, “Сиёсатнома“-и Низомулмулк, “Крбуснома” -и Унсурулмаолии Кайковус ва дигарон аз зумраи чунин шодкоридо мебошанд. Ин дабил асархо аз дониби нависандагони мушаххаси асрхои миёна ба хотири зиндаву довидона сохтани силсилаи хукуматдории авлодиву хонадонй ва гурудиву табадавй офарида шудаанд. Мароми муаллифони осори номбурдаро Акбари Турсун дар пешгуфтори “Таърихи Табарй” чунин таъкид менамояд: “Еараз аз нигоштани таърихномахо хам гуногун будааст: яке ба фармони хокиме навишта, ки хостааст корномаи хуношомашро бадои абад бахшад; дигаре ба расми ёдгор аз зиндагиномаи аддод ё авлодаш, аз куниш ва вокуниши наслаш ё асраш таълиф карда; саввумй зимни надлу накди руйдоддо хеле саъю куш ба хард дода, то бифадмад, ки оё миёни

аввал духтари Файлакусро гирифт ва аз дахрни у буи бад омад ва ÿpo ба падар хомиланок баргардонид ва Искандар дар назди Файладус зоида шуд, вале хакикат писари Дорой бузург аст. Далел ин ки Искандар в акте назди Доро омад ба у гуфт: « Падар ба май хабар дек, кй ин корро кард, то ман интикоми туро бигирам. У аз ду асл Эрону Юнон аст ба ин маънй Зулкарнайн аст» (51, 139-140).
Нафисй дар “Мадорик уттанзил фи хадоикуттаъвил” ин суханонро меорад:
“Худо ба у нуру зулматро арзонй до шт. Гуфтаанд, ки марди солек буд, ки илму кикматро ато кард ва нуру зулматро Худо ба ÿ тасхир намуд. Агар шабона ба рок мебаромад, нур ÿpo рокбаладй мекарду зулмат мукофизоташ медошт. Гуфтаанд, ки пайгамбару малоика буд. Алй гуяд, ки на ину на он буд. Зулкарнайн ба он гуянд, ки дар точат ду шох дошт. Ё аз ду дихат ашрофзода буд» (32, 25-30).
Ал-Дуртубй дар “Алчомеъ лиаккомил Куръон” менигорад:
« Ибни Искок гуфт: Шунидам аз яке ровиёни адамихо, ки гуфт: “Зулкарнайн аз ахли Миср буд, номаш Марзбон ибни Марзбони Юнонй аз фарзандони Ёфас ибн Нух”.
Ибни Х,ишом муаррихи араб гуфт: . номаш Искандар аст, ки бунёдгузори Искандарияи араб аст. Х,амчунин сухани Алиро дар хусуси бандаи солек будани Искандар таъкид мекунад
“Ва гуфтаанд, ки паямбаре буд фиристода, ки Худо бо исми у заминро кушод.”
Гуфтаанд, ки ин хамон Искандари Юнонист, ки номаш Хармис буд. Ва ибни Х,ишом гуфта, ки номаш Саъб ибни Зиязани Х,имярй аз авлоди Воил ибни Х,имяри Яманй буд.