Газели Абдулхайя Муджахарфи и их художественные особенности

• Автор: Назруллохи Мухаммадюсуф
• Шифр специальности: 10.01.03
• Научная степень: Кандидатская
• Год защиты: 2010
• Место защиты: Душанбе
• Количество страниц: 188 с.

АКАДЕМИЯМ ИЛМХОИ ЧУМХУРИИ ючикис гон ИНСТИТУТИ ШАРКШИНОСИ ВА МЕРОСИ ХАТТИ

Ба хукми дастнавис

НАЗРУЛЛОХИ МУХАММАДЮСУФ

Абдулхдйи Мудахарфи ва хусусиятхои газалиёти у

ИХТИСОС: 10.01.03- АДАБИЁТИ ХАЛКХОИ МАМОЛИКИ ХОРИЧИ (АДАБИЁТИ ТОЧИК)

РИСОЛА

БАРОИ ДАРЁФТИ ДАРАЧАИ ИЛМИИ НОМЗАДИ ИЛМХОИ ФИЛОЛОГИ

РОХБАРИ ИЛ МИ:

НОМЗАДИ ИЛМХОИ ФИЛОЛОГИ

Али Мухаммадиев

ДУШАНБЕ- 2
МУНДАРИЧД
Мукаддима
Боби І. Хдёт ва эчодиёти Абдулхайи Мучахарфй
1.1. Вазъи сиёсй, ичтимой ва адабии Кдротегин
дар нимаи дуюми асри XIX ва ибтидои асри XX
І. 2. Чдраёни зиндагй ва рузгори
Абдулхайи Мучахарфй
I. 3. Мероси адабии Абдулхайи Мучахарфй
Боби II. Сохт, мундарича ва мазмуни газалиёти Абдулхайи Мучахарфй
II. 1. Сохт ва мундаричаи газалиёти
Абдулхайи Мучахарфй
II. 2. Оханги ичтимой дар газалиёти
Абдулхдйи Мучахарфй
II. 3. Ишк, ва андешах,ои ирфонй дар газалиёти
Абдулхайи Мучахарфй
Боби III. Хусусиятхои услубй ва бадеии газалиёти
Абдулхайи Мучахарфй
Хулоса
Китобнома

МУКАДДИМА
Дар доираи омезиши таърихи адабиёти пургановати форс-тодик, бо он ки хам дар адабиётшиносии Тодикистону Эрон ва хдм дар адабиётшиносии як катор кишвархои Шарку Fap6 корхои зиёду шоистаи таддидотй ба андом расонида шудаанду натоиди боровар доданд, боз хам ниёзмандон интизори омузишу пажехишхое мебошанд, ки то имруз ё аз назархо берун мондаанд ва ё бо сабабхои мухталифи дастрас нашудани маводи лозима таддиду тахдидашон ба таъхир афтодааст. Ин ба он маъност, ки хануз адабиётшиносй ва дар баробари он шардшиносй натавонистааст адабиёти беш аз хазорсолаи форс-тодикро дар тахкикотхои андомёфта ба таври бояду шояд мунъакис намояд, то таърихи адабиёти мо, аз ахди Сомониён то имруз, новобаста ба марзхову сиёсатхои даврахои муайяни таърихй, батамом руйи аврок дамъоварй шавад. Хаминро хам бояд таъкид намуд, ки пахдухои гуногуни пажехиши ин ё он адабиёту фарханг вобаста ба талаботи ин ё он давру замон аст. Ба адабиёти то Индилоби Октябр чй тавр муносибат кардани зимомдорони замони Шуравй низ ба касе пушида нест. Faiip аз ин таваддухи мухаккикони хоридй ба ин адабиёт аз он дихат аст, ки фарханг ва сиёсати мавдуда тавониста бошад аз он манфиат барад. Хатто Индилоби Октябр, даврони Шуравй, ба марзхои мухталиф дудо кардани хоке, ки ба як давму миллат ва хамзабонон мансуб аст, хам ба дараёни адабии форс-тодик ва хам ба мухтавои он тагйири диддй ворид сохт, ки дар ин бора гуфтанихои зиёде матрах шудаанд. Китобхои арзишманди ниёгонамон ба об гард, сузонида, гуронида ва ягон-ягон муддате даруни сандудхо хабе карда шуда буданд. Бо ин хама мониахои гуногунпахле фарханги мо ва дорандагони он боз хам фархангиёни дасуре буданд, ки иддае аз ин кутуби бамеросмондаро аз гардшавию су хто р ва гурон идам эмин доштанду акнун ба шарофати истиддоли

хаттотии у хабар медихад. Дар ин китоб аз рафти тах,сили худ дар мадориси Бухоро чунин мегуяд:
Умри май чун шонздах, шуд, ай писар,
Аз барои илм май кардам сафар.
Бист сол андар Бухорои Шариф Кардаам тахсили илми меътабар.
[39Д23в.]
Насаби падарии Шайх Абдулхай ба силсилаи саййидзодагон марбут буда, бо шадараномаи муътамад то ба Саййидулмурсалин хазрати Мухаммади Мустафо саллаллоху алайхи васаллам мепайвандад.
Бо ин тарида, ки Абдулхай писари Мулло Собир, писари Домулло Адулазим, писари Муфтй Мулло Орзу, писари Мулло Одина, писари Мулло Суфй, писари Мулло Неъмат, писари Суфй Мирзодон, писари Мулло Бокидон, писари Бобо Аваз ва у аз наберахои Офокдода ва Моххода ва ин ду аз наберахои Махдуми Аъзам мебошад.
Номи Махдуми Аъзам Саид Ахмад буда, бобои шонздахуми у хазрати Имом Алй Мусо Арризо (р) мебошад. Маркади ин бузургвор дар Дахбеди Самарканд аст [96, 554]. Силсилаи насабномаи Махдуми Аъзам то Паёмабари гиромй дар бисёре аз мадракхо баръало дида мешавад, ин до кайд нашудани он аз идтиноби такроргейй аст.
Мутаассифона, маълумоти дакике, ки ба асли шахсият ва фаъолияти гузаштагони ин хонавода вобаста аст, аз сафхаи таърих хамрохи Абдулхай зери чодари хаводис мастур гардида, иттилои муфассале аз афроди ин силсила пайдо намудан мухол гардидааст. Хушбахтона, монанди ин нишондод дигар нуктахои долибе хастанд, ки аз асолати фарзонагию бомаърифатии ин хонадон хабар медиханд. Нахуст инро бояд ба назар гирифт, ки хамаи афроди ин хонадон хатто дар баробари мардон занон низ сохибмаълумоту донишманд ва хатмкардагони бузургтарин макотиби олии он замона мебошанд. Дар баробари дониши зарурй доштан сохиби таквову тарикат будану аз сиёсат ва корхои маъмурй дурй дустан ва бо касбу хунар ороста шудан аз фаъолияти