Творческое наследие Фазыла Туйкина : Художественный метод и мотивы

• Автор: Галимзянова, Эльмера Махмутовна
• Шифр специальности: 10.01.02
• Научная степень: Кандидатская
• Год защиты: 2004
• Место защиты: Казань
• Количество страниц: 197 с.

Татарстан Фаннар Лкадсмиясс Г.ИбраИимов исс.мсидогс Тел, эдэбият Нам сопгать институты

Кулъязма хокукыпда

Галимжанова Эльмера Мох.мут кызы Фазыл Туйкинныц нжаг мирасм (ижат ысулы 1юм мотивлар)

10.01.02. - Россия Фсдерациясс халыклары одобияты (татар одобияты)

Филология фошюрс кандидаты гыйльми до ража се алу очен Диссертация

Фонни житокчелор: филология фоННОрс докторы, профессор Р.К.Ганисва;

филология фоМНЭрс докторы

З.З.Ромисв
Казан
Эчтолск
Кереш
I булек. Фазыл Туйкин. Чор, ижатЬо.ч мнрас
1.1.Фазыл Туйкипныцтормыш Ьом нжат юлы
1.2. Магърифатчс язучыныц педагогик эшчонлегс
1.3.Фоннн-мстодик хсзмотлор
(С,
' II булек. Фазыл Туйкин — фольклорчы Ьом шагыйрь
2.1. Татар фольклористикасы Ном Фазыл Туйкин
2.2. Фазыл Туйкин шигырьлорендо табигать Нам музыка мотивлары
III булек. Фазыл Туйкин осорлоренец ижат ысулы Ьом алардагы тарихп
мотивлар
3.1. «Сугышчы Сатыш офонде» романтик хикоясендо доулотчелек
мотивлары
^ 3.2. «Ватан каЬарманнары» комсдиясс — ватанчылык идеялорен
чагылдырган яца замандагы классицизм одобияты урноге 113
3.3. Фазыл Туйкинныц «Тормыш корбанпары» фажигасендо милли идеалларныц Ьом феминистик мотивларныц неоклассицистларча гоудолонуе
Йомгак
Файдаланылган чыганаклар Ьом одобият
Ксреш
Тсманыц актуальлеге. Татар одобияты тарихында могълум бер сэяси-ижтимагый собоплор аркасында онытылган, оныттырылган, игътнбардан читто калган одиплор, осорлор олс до бар. XX гасыриыц азагында илебездо башланган узгортеп корулар татар халкыныц шул ойронелми калган модони мирасы белэн кызыксынуны кочойтеп жиборде. Совет чорында уннарча еллар довамында ойрону тыслган кун кено однплоребезнец иссмноре Ьом мирасы халкыбызга кнре кайтарылды. XX гасыриыц 20-30 еллардагы болынсвиклар соясоте, татар зыялыларын рохимсез эзорлеклоу, тормолорго ыргыту, юк иту нотнжоссндо фажигале язмышка дучар булган одиплорнец нжатларын ойрону очен момкннлеклэр ачылды. Тоталитар режим тарафыннан хаксызга ронжетел гон, атып утерелгон, энциклопедистларча фикер йорту солотено ия булган куренекле шохсс — Эхмоткорим улы Фазыл Туйкин (Туйко, 1887-1938) мирасы да озак вакытлар ойронелмоде.
Могърифотче педагог, публицист, тарихчы, фольклор белгече Ьом язучы Ф.Туйкин биографиясе, ижат мирасы турындагы мэгълуматлар татар жомогатьчелегено бары тик XX гасыриыц азагында гына килеп ирешо башлады. Соцгы ун-унбиш елда аныц тормыш юлы Ьом аерым осорлоре турында берничэ мокало матбугатта куренде. Эмма алар белон гено аныц педагогика, тел белеме. тарих, фольклор Ьом одобият олкосендоге эшчэнлеге фонни ойлонешко тулысынча кертелде дин ойтерго ирторок.
Узенчолекле шагыйрь, талантлы прозаик Ьом драматург, тарихчы, фольклорчы, моп>рифотче педагог Ф.Туйкиннмц татар модониятен кутору,
булачагынпан 1юм шул чакта гына без ЛллаЬы Тогалонец сосклс бондолоре булачагыбыздан безго пи элек оГфонсп белерго тиешле булган ни кирок норсо до, Ьичшиксез, шул ислам динедер. Ул безго тугаинаи башлап улгонго чаклы кирок булган икон, улгоннон сон кирок булачактыр. Локни без аца ничаклы мохтаж булсак та 1юм безнец ботен рохотебез, ботен бохетебез шул ислам дине аркасында гына булачак булса да, аны тиешенчо ойронеп белу Ьоркайсыбызга насыйн булып житмидер. Бигрок то ислам динепен хокемнэрен ойротер очен язылган кнтапларныц кубесенец гаропчо булуы, уз телебездо язылганнарыныц да кайсылары адомнор ацламаслык бик чуалчык булуы, кайсыларында кирокле Ьом белерго тиешле булган гамоллорнен язылмый калулары, ислам динен тиешенчо ацлаудан бик кубебезне мохрум калдырадыр. Моктоплоребездо укыла торган дин кнтаплары да балаларга ойротер очен геио язылганлыктан, белерго тиешле хокемнор кыска-кыска сойлонеп китконго куро, ул китапларда Ьорксм узено кирок норсолорне могаллимнон башка аз тошенгондер. Моселман булган кардошлоребезне бу бохетсезлектон коткарырга минем эшем геио булмаса да, ислам динен кирогенчо ойронудон мохрум булып тора торган диндошлоремо бер хезмот булсын очен, ислам дниендо булган хокемнорнен ин кирокле 1юм Ьоркемго белерго тиешле булган иман, намаз, руза, зокать, хаж, никах, талак, косеб кеби норсолорне, тагын шундый бик кирокле булган байтак хексмнорне аерым-асрым ойронеп, шушы «Эхкяме ислам» исемле китапны яздым.
Бу китапта язылган норсолорнец Ьоркайсын Росуллулланын ходислореннон Ьом олуг галимнорнец китапларыннан тикшереп кулымнан кплгон кадор дерес булуына тырышуым естенэ, кулына алган Ьорбер кеше бик ансат ацларлык ровсшто ачык итсп саф ана телебездо яздым. Гаропчо язылырга тиешле булганнары да, аерым-аерым торжемэлоре белен ацлатып язылганлыктан, жицел гено укын файдаланырлык бер кнтап