Руссоистские традиции в творчестве Галимджана Ибрагимова

• Автор: Мингазова, Резиля Абузаровна
• Шифр специальности: 10.01.02
• Научная степень: Кандидатская
• Год защиты: 2009
• Место защиты: Казань
• Количество страниц: 226 с.

Татарстан Фэннэр академиясе Г. ИбраЪимов исемендэге тел, эдэбият Ьэм сэнгать институты

Кулъязма хокукында

МинЬажева Резилэ Эбузэр кызы

Галимжан Ибраішмов ижатында руссочыл традициялор

10. 01. 02 — Россия Федерация се халыклары эдэбияты (татар эдэбияты)

Филология фэннэре кандидаты дигэн гыйльми дэрэясэ алу очен

диссертация

Фэнни жцтэкче: филология фэннэре докторы, профессор Р. К. Ганиева

Казан 2009
Эчтэлек
Кереш
Беренче булек. Гареб Ьэм Шэрекъ галимнэре руссоизм турында
1.1. Аурупа Ьэм рус эдэбияты белемендэ руссоизм турындагы карашлар
1.2. Гарэп, терек, грузин, эзербайждн, татар эдэбиятларында руссоизм Ьэм бу хакта галимнэр,
Икенче булек. Г. ИбраЬимов иждтында руссочыл табигать культы («Яз башы», «Дхщгездэ», «Йез ел элек», «Карт ялчы», «Табигать балалары», «Сею-сэгадэт» хикэялэре, «Татар хатыны нилэр курми»
эсэренец беренче варианты)
вченче булек. Г. ИбраЬимов хщатында руссочыл мэхэббэт культы («Гыйшык
корбаннары», «Сею-сэгадэт», «Яшь йорэклэр»)
Дуртенче булек. Г. ИбраЬимов эстетикасында руссочыл сэнгать культы
культы
4.1. Г. ИбраЬимов иждтында рэсем сэнгате мэсьэлэлэре
4.2. Г. ИбраЬимов иждтында музыка культы
4.3. Г. ИбраЬимов эстетикасында суз сэнгате мэсьэлэлэре
Йомгак
Эдэбият
Эчтэлек
Кереш
Беренче булек. Гареб Ьэм Шэрекъ галимнэре руссоизм турында
1.1. Аурупа Ьэм рус эдэбияты белемендэ руссоизм турындагы карашлар
1.2. Гарэп, терек, грузин, эзербайжан, татар эдэбиятларында руссоизм Ьэм бу хакта галимнэр
Икенче булек. Г. ИбраЬимов иждтында руссочыл табигать культы («Яз башы», «Дицгездэ», «Иез ел элек», «Карт ялчы», «Табигать балалары», «Сею-сэгадэт» хикэялэре, «Татар хатыны нилэр курми»
эсэренец беренче варианты)
вченче булек. Г. ИбраЬимов ижатында руссочыл мэхэббэт культы («Гыйшык
корбаннары», «Сею-сэгадэт», «Яшь йерэклэр»)
Дуртенче булек. Г. ИбраЬимов эстетикасында руссочыл сэнгать культы
культы
4.1. Г. ИбраЬимов иж;атында рэсем сэнгате мэсьэлэлэре
4.2. Г. ИбраЬимов ижатында музыка культы
4.3. Г. ИбраЬимов эстетикасында суз сэнгате мэсьэлэлэре
Йомгак
Эдэбият

Мэгьлум булганча, ХЕК йезнец беренче яртысында грузин эдиплэре гомумаурупа, рус эдэбиятларында кин, таралыш алган сентиментализм юнэлешен дэ уз итэргэ елгерэлэр. Алар грузин теленэ Гареб Ьэм рус сентиментализмы урнэклэрен тэржемэ итеп кенэ калмыйча, узлэре дэ алар тээсирендэ ер-ян,а сентименталь эсэрлэр иж;ат итэргэ тырышалар. Мэсэлэн, Д. И. Багратиониныц «Яца Ших» эсэре турыдан-туры Руссонын, «Яца Элоиза» романы рухында иж;ат ителэ. Шулай ук анда инглиз Ьэм рус эдэбиятларынын; сентименталист язучылары С. Ричардсон белэн Н. М. Карамзиннар эдэби традициялэре белэн дэ якынлык сизелэ.
Христиан Грузия белэн чиктэш булган моселман Эзербайжанында да XIX гасыр ахыры - XX йез башы француз эдэбияты Ьэм мэдэнияте яцалыкларын зур кызыксыну белэн кузэтеп баралар. XX йез башы эзербайжан романтизмы вэкиллэре А. Сиххэт, М. Ьади, Г. Дэвид, «Фиюзэт» журналы мехэррире
А. Гусейнзадэлэрнец француз эдэбиятына тирэн ихтирам белэн караулары мэгьлум67. XX йез башы эзербайжан газета-журналларында даими рэвештэ Ж. Лафонтен, Ж. Б. Мольер, А. Мюссе, Ж. Рамо, Ж.-Ж. Руссо, В. Гюго Ьэм башка француз эдиплэренец эсэрлэре басылу эзербайжан халкыныц француз хэятен танып-белугэ булган рухи ихтыяжларын канэгатьлэндереп килгэн. Эдэбият галиме Р. Исмаилов язуынча: «Эдэбиятчыларныц кубесе француз телен камил белгэн, француз эдэбиятын, Франциянец гыйльми-фэлсэфи Ьэм эстетик фикерен тирэнтен узлэштергэн»68.
Руссочыл фикерлэр эзербайжан эдэбиятына рус язучысы Л. Толстой ижаты аша да утеп кергэн. С. Асадуллаев язуынча: «Толстой имел в дореволюционном Азербайджане не только почитателей своего большого таланта, но также сторонников своего учения, своих корреспондентов, которые вели переписку с великим писателем и поддерживали с ним личную связь, своих «учеников», которые испытывали влияние его творчества»69.
61 Шунда ук. - 149 б.
651 Исмаилов Р. Азербайджанско-французские литературные связи / Р. Исмаилов. - Баку: Язычы, 1983. - С. 149.
69 Асадуллаев С. Г. Л. Н. Толстой и азербайджанская советская литература / С. Г. Асадуллаев. - Баку: [Б. и.], 1978.-С.13.