Поэтический мир Равиля Файзуллина

• Автор: Хузина, Маулида Кабировна
• Шифр специальности: 10.01.02
• Научная степень: Кандидатская
• Год защиты: 2005
• Место защиты: Казань
• Количество страниц: 214 с.

КАЗАН ДЭУЛОТ УНИВЕРСИТЕТЫ

хуж;ина МЭУЛИДЭ кэбировна

РАВИЛ ФЭЙЗУЛЛИННЫЦ шигъри деньясы

10.01.02-Россия Федерациясе халыклары эдебияты (татар одэбияты)

Филология фэннэре кандидаты гыйльми дэрэл<эсе алу очен диссертация

Фэнни житэкче: филол. фэннэре докторы, проф. Т.Н.Галиуллин.

Казан-2005
КЕРЕШ.
ЭЧТЭЛЕК

БЕРЕНЧЕ БУЛЕК. Чор чалымнарын эзлэгэндэ 14 6.

1.1. Равил Фэйзуллин - эдэбият мейданында яца исем

1.2. Кыскалыкта - осталык
1.3. Лирик герой Ьэм автор шэхесе 51 б.
1.4. Шигырьнен купмэгънэлелеге 61 б.
' ИКЕНЧЕ БУЛЕК. ИДЕЯ - ЭСТЕТИК ЭЗЛЭНУЛЭРНЕЦ КИЦЭЮЕ 82 6.
2.1. Алтмышынчы елларда поэма жанры 82 б.
2.2. Публицистик поэма урнэклэре буларак «Гадилэргэ гимн»,
«Керэшчелэр» осэрлэре 92 б.
2.3. Яшэеш метафорасы: «Сэйдэш» поэмасы 105 б.
©ЧЕНЧЕ БУЛЕК. Шигьри осталык серлэре
3.1. Шигърият Ьэм миллэт язмышы - шагыйрь язмышы 128 б.
3.2. Р.Фейзуллин Ьэм аньщ эдэби деньясы 141 б.
3.3. Шагыйрьнец стиль хасиятлэре
ЙОМГАК
ФАЙДАЛАНГАН ЭДЭБИЯТ ИСЕМЛЕГЕ 190 6.
КЕРЕШ
Темапыц актуалълеге. Яда гасырга аяк басканда, узган заманнар тудырган сэнгать байлыклары белэн бергэ килэчэк ориентирларны да куздэ тотып, эдэби казанышларыбызны яцадан бэялэу рухы кечэйде. Узгэртеп кору елларында озын тарихлы традицион юнэлешлэр буеыча да эчтэлеге ядарган, тиранэйтелган дэреслеклар, теоретик хезмотлер донья курде. Тупланган бай тэжрибэне файдаланып, адэбият тарихын яцача ейрэну, аерым язучыларныц ижатларын тирэнрэк анализлау, демократик шартларда тагын да объективрак бэялэу бурычы алга куелды.
Р.Фэйзуллин - татар шигъриятенец ядарыш чоры дип исемланген алтмышыдчы елларыдда адэбият мэйданына килган Ьэм хэзерге чорда эйдэп баручы калам иялэреннэн берсе. Аныд ижатында узган гасырныд икенче яртысында татар зыялыларына хас эхлакый-этик, социаль-философик эзланулэр, чор вакыйгаларына карата фикерлэр чагыла. Без буген сангать кыйммэтларен кабат барлыйбыз Ьэм игътибарны, беренче чиратта, шигъриятнед зур удышларга ирешкэн чорына юнэлткенбез икэн, диссертациябезнец темасыд Р.Файзуллид ижаты белэн бэйлэвебез аклана Ьэм теманыд актуальлеген билгели.
Уткан йезьеллык жэмгыятьне, мэданиятне шэхес культын тэнкыйть иту шартларында демакратик институтларныд торгызыла башлавы Ьам шуда бэйле вакыйгалар бердича этаптан тора. Гасыр уртасы Ьэм ике гасыр чигендэге узгэрешлардэ аерымлыклар да, охшашлыклар да житэрлек, эмма шудысы ачык: бу чорларга рухи кыйммэтларне туплау, аралау, сайлау, кире кагу, устеру тенденциялэре хас. Димэк, бугенге кандэ узган гасырлар эдэби-эстетик тэжрибэлэрнед тулы картинасын тудыру гаять та актуаль, ченки ул элеге тэжрибэне яда заманга трансформациялэу юлларын ачыклау мемкинлеге бирачэк. Шул ук вакытта озын бер ижат юлындагы калам иясенец, куренекле шэхеснед, жэмэгать эшлеклесенед татар эдэбияты

икэн. Равил Фэйзуллин бу чорда кыска итеп - кече форма халык авыз ижаты урнаклэрендэ кешелэрнец тормыш тэжрибэсен уткен СУ3> кызыклы гыйбарэлэр, гомумилаштерелгэн нэтижэ-фикер рэвешендэ бирэ Ьэм тиран сыйдырышлы эсэрлэр тудыруга ирешэ. Нэкъ мена шушы рэвешчэ язу аннан тема кинлеге тэлап итэ да. Ул башлангыч чор ижатында , зур куламле эсэрлэр ижат итеп, бер темада тирэнэюгэ, кинэюгэ Караганда, тормышныц Ф . терле яклары хакында эйтеп калырга ашыга шикелле.
Поэзия - реаль тормышны чагылдыручы сэнгать торе, ул, теле никадэр гена катлаулы, фикере никадэр гена яшерелгэн булмасын, вакыйгаларньщ узен баян итудан бигрэк, хис-тойгыга кубрэк урын биргэндэ да, кешене тирэлектэ ориентлашырга, хакыйкатькэ узенэ юл салырга ейрэтэ.
Шигьриятнен максаты - ижтимагый коммуникациялэр вакытында шэхеснен узацын устеруенэ, рухи камиллэшуенэ булышу. Мэдэниятнен бер елеше булганлыктан, шигьрият И эм аны тудыручы ижатчы да кешене
• мадэни тирэлекка яраштыру, шуныц кагыйдэлэренэ ейрату, шуньщ белан
. таныштыру Ьэм башка функциялэрне да уз естенэ ала, эмма шуна да
карамастан ул беренче урында тормый.
Шагыйрь алдына Ьэрвакыт текстньщ сангати активлыгы мэсьэлэсе куела, а бу иса аньщ элементларыньщ активлыгына, аларнын укучы тарафыннан кабул ителешенэ, бер нормага эйлэну-эйлэнмэвенэ да бэйле. Ждтлеккэн шигъри эсер традициялелек Ьэм индивидуальлек гармониясе белан кызыклы, ул аларныц бай мзгънэлэре белан яши Ьэм аларньщ усешенэ
• узенчэлекле елеш кертэ.
Алтмышынчы еллар, билгеле бер дэрэжэдэ житмешенче еллар да . структур инерциялэр Ьэм аларны бозулар арасындагы бэхэс кебек кабул
ителсэ, аннан сонгы унъеллыклар поэтик нормаларныц кабат ныгуына йаз тоту белан бэялэнэ. Дерес, шэкел, сурэт яцалыклын эзлэудэн эдэбият бервакытта да туктамый, эмма ритм Ьэм рифма ботенлеге тезмэ текстны камил органик бетен итуче теп элементлар буларак тагын да ныграк раслана.