Хафиз Шерази и Алишер Навои (вопросы традиции, мастерства и новаторства)

• Автор: Суюнов, Мавлонберди Рахмонович
• Шифр специальности: 10.01.03
• Научная степень: Кандидатская
• Год защиты: 2004
• Место защиты: Ходжент
• Количество страниц: 171 с.

Вазорати маорифи Ч,умдурии Тодикистон Донишгоди давлатии Худанд ба номи академик Бободон Бафуров

Ба дукми дастнавис Суюнов Мавлонбердй Радмонович

Х.ОФИЗИ ШЕРОЗЙ ВА АЛИШЕР НАВОЙ

(Масъаладои анъана, навоварй ва мадорат)

10.01.03,- Адабиёти халддои кишвардои хоридй (адабиёти форсу то дик)

РИСОЛА

барои дарёфти дарадаи илмии номзади фандои филологй

Родбари илмй: АБДУК,ОДИРОВ АБДУСАЛОМ -доктори улуми филологй, профессор

Худанд

МУНДАРИДА
Мудаддима
БОБИ 1.
Х,офизи Шерозй ва пайравони у дар назми узбек дар сад а до и XIУ-ХУ
1. Х,офизи Шерозй - сухансарои бузурги форсу тодик
2. Идомаи анъанадои ашъори Хрфизи Шерозй дар адабиёти узбеки асрдои
Х1У-ХУ
3. Муносибати Алишер Навой ба адабиёти форсию тодикй ва эдодиёти
Х,офизи Шерозй
БОБИ II.
Анъанадои Х,офиз ва навоваридои адабй дар «Девони Фонй»
1. Татаббуънависй дар адабиёти форсй ва татаббуоти Навой бар ашъори
Х,офиз
2. Талдини образи ринд дар ашъори Х,офиз ва Навой
3.Дилвадои хоси мадорати бадей дар татаббуоти Навой-Фонй
БОБИ III.
Анъанадои Х,офиз ва мадорати Навой дар «Хазойин-ул-маонй»
1. Татаббуънависии матбуъ дар эдодиёти Навой
2. Шеъри маснуъ ва мадорати Навой дар татаббуънависии маснуъ
3. Давоми анъанадои Х,офиз дар шеърдои мавъиза ва мизони бадеият

Хулоса
Руйхати адабиёти истифодашуда

МУКДЦДИМА
Модияти илмии мавзуъ ва мудим будани таддиди он. Анъанадои адабй яке аз омилдои мудими риводи адабиёти бадей ба шумор меояд. Ташаккули бонизоми анъанадои адабй, мансубияти ондо ба муноспбати эдодй барои зудури навгонидои адабй род мекушояд. Баробари идомаи анъанадо, барои ба вудуд овардани навоваридо дар сохтмони шаклии мадорати бадей хизмат мекунад. Омезиши анъанот, навгонй ва мадорат дар дама давру замон ба риводу равнади адабиёт мусоидат кардааст. Бинобар он, дар адабиёти тамоми халдиятдо аз адиби тозаэдод то нависандаи забардаст масоили анъана, навоварй ва мадоратро сарфи назар кардан FafipnnMKOH аст. Нуктаи мазкурро дар дама даврадои адабй ва фаъолияти адибони замон метавон ба мушодида гирифт.
Шамсуддин Мудаммад Х,офизи Шерозй (1321-1389) дамчун июири номвар па фадат анъанадои адабиро амид омухта ва азбар намуд ва дар асоси ондо мадорати бадеии хешро такомул бахшид, балки навгониву анъанадои хеле мудими адабиро ба вудуд овард, ки имруз ба номи ин шоири шуридасар мансубият доравд. Х,офизи Шерозй дар рушду нумуи адабиёти форсу тодик ва адабиёти халддои дигар хидмати шоистае намудааст. Лозим ба таъкид аст, ки ашъори Х,офизи Шерозй ба эдодиёти сардафтари адабиёти классикии узбек - Алишер Навой (1441-1501) низ таъсири фаровон гузоштааст. Бардошт ва истидболи Навонро аз Х,офиз дар девони у дадидан метавон ба мушодида гирифт. Навой дар пайравии Х,офиз бештар аз 200 газал навиштааст. Агар аз назар и аввал у бар мабнои суннатдои хоси ашъори Х,офиз девонеро ба забони тодикй тадвин намуда бошад, аз суи дигар дар ашъори ба забони узбекй эдоднамудааш дам ба анъанадои Х,офиз пайравй кардааст.

Х,офизи Хоразмй ин татаббуъро ба казали зерини Х,офизи Шерозй здод кардааст:
Маруабо, эй пайки муштоцон, бидеу пайгоми дуст,
То кунам цон аз сарнрагбат фидои номидуст.
Волаву шайдост допм, уамчу булбул дар цафас,
Тутии табъам зи ишци шаккару бодомидуст.
Зулфи у дом асту холаш допаи он дому ман,
Бар умеди донае афтодаам дар доми дуст.
Cap зи масти барнагирад то ба субуи рузи данір,
Дар кй чун ман дар азал як цуръа хурд аз цомидуст.
Бас нагуям шаммае аз шархді шавци худ аз он-к,
Дарди cap бошад намудан беш аз ин иброми дуст.
Гар дщад дастам, кашам дар дида х,амчун тутпё Хоки рох,е, к-он мушарраф гардад аз акдомп дуст.
Майли ман суи висолу кдсдиу суп фироц,
Таркп коми худ шрифтам, то барояд коми дуст.
До ф і із, андар дарди у месузу бедармон бисоз,
3-он, кидармоне надораддарди беоромидуст (1.44, 40).
Разали Х,офизи Шерозй бо майорати баланди бадей ба далам омада, аз андешадои адабшо фалсафй FaHfi гардидааст. Мавриди зикр аст, ки калимаи «дуст» дар тазал чунонки дар шеъри ирфонй роид аст, ба ду маънй корбандй шудааст. Он дам ба модняти дунявй ва дам ирфонй молик аст. Аз дидати дунявй он одамони аз дама наздиктарини дадрамони лирикиро муттадид намояд, аз дониби дигар (тасаввуф), худи Офаридгорро мудассам мегардонад.
Разал бо санъати ніщо ofo3 ёфтааст. Дар байти якум дар ибораи «эй пайки муштодон» санъати ніщо ба кор рафтааст ва онро сабо дам гуфтан мумкин аст. Кддрамони лирикй ба он муродиат ва ходиш дорад, ки аз дусташ дараке пайдо намояд. У дустапіро хеле пазмон шудааст, Бинобар он