Сказания Корана в персидском переводе "Тафсира Табарди" : Историко-сравнительное исследование

• Автор: Гафарова, Умеда Абдуллоевна
• Шифр специальности: 10.01.03
• Научная степень: Докторская
• Год защиты: 2004
• Место защиты: Душанбе
• Количество страниц: 345 с.

АКАДЕМИЯМ ИЛМХ.ОИ ДУМХ.УРИИ тодикистон_ ИНСТИТУТИ ЗАБОИ ВА АДАБИЁТИ БА НОМИ РУДАКИ

ДОНИШГОХ.И ДАВЛАТИИ ХУДАНД БА НОМИ АКАДЕМИК

Б.БАФУРОВ

Ба з^укми дастнавис БАФФОРОВА УМЕДА АБДУЛЛОЕВНА

КДССАХ.ОИ «К,УРЪОН»

ДАР ТАР ДУМАЙ ФОРСИИ «ТАФСИРИ ТАБАРЙ» СГАХ.КДК.И МУК.ОИС АВЙ-Т АЪРИХЙ)

Ихтисоси 10.01.03 - Адабиёти халк^ои кишвар^ои хори^а (адабиёти форс-то^ик)

(Рисола барои дарёфти дарадаи илмии доктори илм^ои филология)

Мушовири илмй:

доктори илмзцои филологй, профессор Расул Х,одизода

ДУШАНБЕ
МУНДАРИДА
МУДАДДИМА 3
Б ОБИ I. _ 19
«ТАРЦУМАИ «ТАФСИРИ ТАБАРИ» ДАМЧУН ЁДГОРИ АДАБИЮ ШМИДАР ТАЪРИХИ ТАМАДДУНИФОРСИ

1 .На^зати илмиву фаруангйдардавлати аввалини тоцикону эрониён
2. Сайри таърихии исломшиносй ва тафсирнигорй то асриХ
3. Табарй ва «Тафсири кабир»-и у «Цомеъ ул-баён ан таъвили-л- 62-85 Курвой»
4. Тарцумаи форели «Тафсир»-и Табарй
БОБИН. _ 93
ДИССАДОИ ДУРЪОНИ ВА ВАЗЪИ НАВЪИ ДИССА ДАР АДАБИЁТИ ФОРСУ ТО ЦИК
ТДисса ва фах,миши жанрии он
2. Заминацои густарпши цисса дар Эрони бостон 103
3. Фаруанги исломй ва интишори цнссапардозй дар адабиёти форсу
то цик 107
БОБИП1 119
АРЗИШИ АДАБИИ ДИССАДОИ ДУРЪОНИИ «ТАРЦУМАИ «ТАФСИРИ ТАБАРИ»
1. Меъёрх,ои шинохти циссауои цуръонш «Тарцумаи «Тафсири 119-130 Табарй»;
2. У сули баргардоива тавзеци «Тарцумаи «Тафсири Табарй»
3. Равишуоихоси форсии цпссапардозй дар «Тарцумаи «Тафсири 153 - 173 Табарй»',
4. Мухтассоти сабк, услуб ва забоии дисса^о дар «Тарцумаи «Тафсири 173-191 Табарй»
БОБИIV.
ТАЪСИРВА МАДОМИ ДИССАДОИ «ТАРЦУМАИ «ТАФСИРИ 192
ТАБАРИ» ДАР АДАБИЁТИ ФОРСИ
1. Инъикоси диссах,ои цуръонй дар адабиёти форсу то дик;
2. Кдссаи Юсуф (а) дар «Тардумай «Тафсири Табарй». ва дилвадои
бадеии он дар осори адабии форсу тодик
ХУЛОСА
ТАВЗЕДОТ 304
КИТОБНОМА
МУКДЦДИМА
Пажудиш ва таддиди ёдгоридои таърихй ва маданй яке аз масоили мудимтарини илми муосир мадсуб мешавад, зеро надиш осори илмиву маданй ва адабии гузаштагон дар даёти кунунии домеаи мо дилвадои хос пайдо кардаанд. Маърифати арзишдои фардангй ва илмии халдиятдои мухталиф, ки аз дониби намояндагони адвоми мухталиф руи кор омадаанд, дамъоварй ва таддид, танзим ва шинохти к;имати fobbhio эстетикии ондо шадодати куллии рушди тамаддуни умумибашарй ба шумор меояд.
Нуфуз ва густариши оини мусалмонй дар даламрави тамаддуни
форсй барон эдоди мудити барозандаи фардангй исломй ба дайси омили
муассир хидмати арзанда ба сомон расонид. Мудимтар аз дама бар асари ✓ *-
тамаддуни исломй ваинтишори дини му^аммадй гардиши куллй ва
тададдуди комил дар даёти идтимоиву сиёсй ва фардангии Хуросону Мовароуннадр ва соири минтададои форсизабон рух дод, ки ин табаддуллот, пеш аз дама, дар тадаввули адабиёт низ дилвадои хос ва рушани худро гузошт. Равишдои хоси адабиву фикрй ва фардангй дар якдоягй бо интишори дини мубини ислом арзи дастй намуда, омезаи тамаддундои Адаму Арабро дойгоди махсус бахшиданд. Тардумаи осори падлавй дар асрдои аввалини падншавии оини мудаммадй ва дар заминаи он руи кор омадани адабиёти арабизабони форсу тодик, ки бахши аъзами ин матолиб дар рисоладои Тодидцин Мардонов [170], Низомиддин Зодидов [131], Абдушукури Абдусаттор [68; 69] дар маърази таддид дарор гирифтаанд, падидадои аввалини таъсири pÿmaHH ислом ва забони арабиро ба фардангй мардумони ориёнажод ба бор овард. Ин дараёндо минбаъд вудуди таърихии адабиёти муштараки арабу адам ва дилвадои хоси фардангй исломиро дар паднои адабиёти форсй истедком бахшиданд. Илова бар ин бар асари нашри адкоми шариати мусалмонй, афкор ва
тафсир донистани улуми сарфу на^в, усули калом, усули фидх,, илми дироат, мух,каму муташобех,от, носиху мансух, асбоби нузул, дисасуланбиё, улуми балоп! ва чанд илми дигар аст.
Бино бар ин, тафсир сирфан илме мешавад, ки куллияи донишх,ои мукддцамотиро барои таъвил фарохдм мекунад ва таъвил низ кушиш барои гардонидани оят ба суи маънои мухдамили он аст. Робитаи тафсир <** ва таъвил аз як су робитаи ому хоси мутлак; ва аз суи дигар пайванди накалу
идтихрд аст. Ин х,амон пайванде аст, ки пешиниён аз он бо номх,ои «ривоят» ва «дироят» ёд кардаанд.
Дар х,оле ки накату ривоят бар фазой тафсир х,оким аст, таъвил бо истинботу идти^од пайванд дорад.
Дар миёни мутафаккирони гарбй «таъвил» зери маф^уми «герменевтика» ва «тафсирнигорй» зери мафх,уми «экзегетика» шинохта шудааст. Дар дах,солах,ои охир дуръоншиносони гарбй оиди тафсиру («у таъвили «К,уръон» бах,с намуда, таъвилро ба маънои тафсири ботинии
«Куръон» даламдод кардаанд.
Бархе аз пажух,ишгароии Дадид низ гуфтаанд, ки хдрчанд дар асл таъвил мутародиф бо тафсир будааст, аммо бо мурури замон тафсир бештар ба маънои пгарху баёни суварй ва лафзии «Куръони мадид» таладдй шуд ва таъвил ба маънии шарх,у мухдавои он. Ва дар миёни мусулмонон, хусусан а^ли тасаввуф, шиа ва ихвонуссафо нисбат ба тафсир бештар ба таъвили оёт таваддух, доранд (ниг.:136, с.26).
Аз нудтаи назари дуръоншиноси эронй доктор Мухаммад Козими '• ' Шокир, барои баёни маънои домеъ ва комил аз таъвил нигох,е гузаро ба се
даста аз ривоёт лозим аст.
1 .Ривоёте, ки дар о их,о «таъвил» дар мудобили «танзил» ба кор рафтааст.
2. Ривоёте, ки дар онх,о «таъвил» ва «тафсир» дар канори хдм истеъмол шудаанд.
3.Ривоёте, ки дар онх,о вожаи «таъвил» ба танх,ой омадааст.