Публицистика Мирсаида Миршакара

• Автор: Кудбуддинов, Абдулмумин Хошимович
• Шифр специальности: 10.01.03
• Научная степень: Кандидатская
• Год защиты: 2004
• Место защиты: Душанбе
• Количество страниц: 157 с.

ЧУМХУРИИ ТОДИКИСТОН ДОНИШГОХИ ДАВЛАТИИ миллим тодикистон

ПУБЛИСИСТИКАИ МИРСАИД МИРШАКАЯ

10.01.03. - Адабиёти халвдои мамолики хоридй | (Адабиёти тодик)

Рисола барои дарёфти дарадаи номзади илми филология

Б а хукми дастна!вис

КУДБУДДИНОВ АБДУЛМУМИ ХОШИМОВИЧ

Рохбари и'лмй: доктори илми филология, профессор Саъдуллоев Асадулло

Душанбе
Мукаддима
БОБИ І.

Арзишхои бадей ва гоявии насри Мирсаид Миршакар

а) Вокеияти замон ва инъикоси он дар публисистикаи М.Миршакар
б) Мавзуъ ва мундаридаи гоявии кдсса ва повесткой хучдатии адиб
БОБИ II. Симои шахсиятхои фархангй ва адабй дар ёдцошт ва хотирахои нависанда
а) Робитахои адабй ва фархднгй
б) Симои адибони тодик ва хоридй дар ёддошту
хотирахо
БОБИ III. Сабки нигоришхои публисистй
а) Махсусиятхои усули тахдил ва тахкик
б) Образ ва образнокии сухан дар публисистикаи адиб
Хулоса
Фехристи адабиёт

МУКДЦДИМА
Публисистика хам чу н сохаи мухиму таркибии тамаддуни инсоният солиёни дароз дар пешрафти дамъият ва рушду маънавиёти мардум накдш мухим дошт ва дорад. Оддитарин маъниеро, ки мо аз ин калима барои худ бардошт менамоем, и чтим о ъ аст. Яъне бо дамъият сару кор доштан, онро дидан, шунидан ва омухтан. Албатта, хам нависанда, хам шоир ва хам публисист ба дамъият сару кор доранд ва хар сатре ки эдод мекунанд, ба дамъият нигаронида шудааст. Бо мушохидаву натидагирихо ба идтимоъ нигариста имрузаро бозгу ва ояндаро мушаххас месозанд,ки ба ин дихат на хар касро кудрат аст. Нависандаи бузург Л.Толстой дуруст кайд карда буд, ки «...мушохидаи эдодкор мутафаррику амид аст ва олами донишхои дигарон ба хосил шудани чунин тадриба кифоят намекунад. Вай он чиро, ки мебинад, дигарон хам мебинанд, вале у тавре мебинад, ки дигарон намебинанд, бо махорати тасвир дар эдоди худ он хак,икатеро пеш меорад, ки онро дигарон дарк накардаанд. Адиб одамонро водор менамояд тавре ба хаёт мутаваддех шаванд,ки худаш мебинад ва мефахмад»(33,197).
Мурод аз ин нукта таъсиргузории дилхох ба шууру афкори хонанда мебошад. Таъиноти авввалиндарадаи публисистика низ он аст, ки ба таври фаврй бо шууру афкори омма таъсир гузорад. Яъне дар ин самт бештар вокрият накдш мухимро мебозад. Чунки вокрият чандон мухтоди обурангу тахаюл набуда, асли хакжии он оммаро зиёдтар мутаваддех менамояд. Максади публисистика баён доштани хакикати гуногун бо мак,сади амид ба тахрик овардани афкори омма барои дигаргунии авзои руз аст.
Мухакдидон бар онанд,ки«...публисист таърихи замонро навишта, ба одамони дигар имкон медихад, ки дар вокеахои зиндагй дои худро ёбанд», «фаъол шаванд» ба ин шакл он(публисистика) кори ташкилотчигиро андом медихад»(58,47).
Чй макому вазифа доштани адабиёг, илм ва публисистика бо пуррагй возеху равшан ва маълум аст. Умумият доштани ин дабхахо

Дар хадидат дуруст аст, ки мо хеч гохе хукми катъии доштани долаби ягона ва устувору хадидии ин ё он жанрро бароварда наметавонем. Чунки хоху нохох хусусияти жанрхо дар аксар мавридхо бо хам омезиш меёбанд. Х,икояи мазкур аз сужай муайян иборат аст,ки онро метавон мухтасар дар доираи як чумла ифода намуд.Яъне Акмали донову хурдакак дар рухсатй хамрохи падару модар ба шахри Ленин (Уляновск) мераваду сайру саёхат менамояд. Дойхои таърихиро мебинад ва мадбараи Ленинро зиёрат намуда, ба ватан бармегардад. Албатта, дар ин миён махсули тахдидии муаллиф низ ба чашм мерасад. Факту ракдмхои зиёд пеш оварда мешаванд. Муаллиф гохо ба таърих ру оварда аз забони падари Акмал чунин мегуяд:
«...хаминашро дар ёд дорам, ки то соли 1924 номи ин шахр Симбирск буд. Дар соли 1924 бо хохишу талаби мехнаткашон ба он номи Уляновск додаанд. Шахри Симбирск бошад, дар соли 1648 таъсис ёфтааст. Дар аввал вай шахри сархадй буд ва ахамияти мудофиавй дошт. Лскин бо мурури замон ... чун маркази тичорат машхур мегардад» (154,79). Чунин сифатбахшй ба ин шахрро метавон хулоса ва тахдиди публисист номид. Зеро ин чихат нахуст дар натичаи мушохидаи муаллиф ба вучуд хмеояд ва баъдан андешахо ва донищшхои фарох дар атрофи он матрах мегардад. Истифодаи образи Акмал танхо ба он максад аст, ки бадеият ва водеият бо хам омезиш дода шавад. Хдрчанд ин асар ба хонандаи умум равона шуда бошад хам, рухияи адабиёти бачагона дар он зиёдтар аст. Кдхрамони хикоя навраси 10-12 солаест, ки хамсолони худро ба андеша даъват месозад. Водеияти руз баррасй ва ташвиду таргиб мегардад, ки он як навъ мубориз ва фарзанди содиди ватан будани нависандаро нишон медихад. Муаллиф имрузаро тахлил намуда, гузаштаро тахдид кардан мехохад. Дар ин маврид ба андешаи мутахассисон, барои он ки адиб ба хадидати таърихй даст зада тавонад, бояд имрузаро донад ва онро амид омузад (33, 194).
М. Миршакар низ бо тавсифи комёбию дастовардхои имруза ба гузаштаи дур дадидназарона менигарад. Хдмчунин маркази илму