Жизнь и творческое наследие Табиба Исфагани

• Автор: Камолов, Абдугафор Абдусаматович
• Шифр специальности: 10.01.03
• Научная степень: Кандидатская
• Год защиты: 2011
• Место защиты: Душанбе
• Количество страниц: 190 с.

04201164
09.11.2

донишгоди миллим тодикистон

Ба у^укми дастнавис

КАМОЛОВ АБДУБАФОР АБДУСАМАТОВИЧ

РУЗГОР ВА ОСОРИ ТАБИБИ ИСФА^ОНИ

10.01.03 - Адабиёти халкхои мамолики хориди (адабиёти тодик)

Рисола

барон дарёфти дарачаи илмии номзади илми филология

Рохбари илмй: доктори илми филология, профессор Шарипов X.

Душанбе

РУЗГОР ВА ОСОРИ ТАБИБИ ИСФАХОНИ
МУКДДДИМА
БОБИI. АВЗОИ СИЁСЙ, ИДТИМОЙ ВА АДАБИИ ЭРОН ДАР ЗАМОНИ ТАБИБИ ИСФАХОНИ 1 .Вазъи сиёсй ва идтимоии Эрон дар замони Табиб
1.1. Сафавиён; пайдоиш ва нуфузи давлати ощо
1.2. Султон Хусайни Сафавй ва сулолаи ру ба таназзул
1.3. Хдмлаи Махмуди Афгон ва сукути давлати Сафавиён
1.4. Нодиршохи Афшор-охирин дахонкушои эронй
1.5. Каримхони Занд ва оромиши нисбй
2.Вазъи адабии Эрон дар замони Табиб
2.1. Факри адабии асри XVIII
2.2. Мухимтарин осори адабии асри XVIII
3.Замони бозгашти адабй
3.1. Омилхо ва сабабхои пайдоиши дараёни бозгашти адабй
3.2. Махдуд шудани бозгашти адабй дар кдламрави расмии Эрон.... 53 БОБИ II. РУЗГОР ВА ФАЪОЛИЯТХРИ ИДТИМОИИ ТАБИБИ ИСФАХОНИ
1. Хонадони Табиб Исфахонй
2. Зиндагиномаи Табиби Исфахонй
2.1. Рузгори давонии Табиби Исфахонй
2.2. Сафархои Табиби Исфахонй
2.3. Табиб дар макоми хакимбошии дарбори Нодиршох
2.4. Калонтарии Табиб дар Исфахон
2.5. Таърихи вафот ва оромгохи Табиби Исфахонй
3. Шоирони хамном ва хамасри Табиби Исфахонй
БОБИ III. АНВОИ ШЕЪР, МАЗМУН ВА ХУСУСИЯТХОИ БАДЕИИ АШЪОРИ ТАБИБИ ИСФАХОНИ
1. Анвои ашъори Табиби Исфахонй
2. Дахонбинии Табиби Исфахонй
3. Сабки шеъри Табиб
4. Мазмуни ашъори Табиб
4.1. Худогохии офаринандагй
4.2. Мадх ва васф
4.3. Хасби хол ва мавзуи гам
4.4. Мавзуъхои дигари ашъори Табиб
5.3абон ва хусусиятхои бадеии ашъори Табиб
5.1. Хофия ва радиф
5.2. Забон ва бадеияти шеъри Табиби Исфахонй
ХУЛОСА
КИТОБНОМА

Му кадди ми
Ахамияти мавзуъ. Таърихи оламшумули шеъри форси таи карнхои гузашта нобигахое назири Рудакй, Фирдавсй, Хайём, Саъдй, Х,офиз, Камол ва даххо тани дигарро дар огуши худ парварида, ба дунёи адабиёту фарханг такдим намудааст, ки на танхо мояи ифтихори офаринандагони худ, балки аз ифтихороти адабиёти дахонй ба шумор мераванд. Ин адабиёт дар таърихи пурнишебу фарози беш аз хазорсолаи худ дар мухо били офатхои сиёсй, низомй, идти мой ва фархангй устувор монда, аз туфонхои таърих солим ба дар омад ва ба ибораи донишманди эронй Хусайнкулии Котибй «на танхо бар тамоми офатхову оризахо галаба чует, балки тавонист хамаи мочарохоро пушти cap гузорад ва шукух, ахамият ва арзиши худро човидон созад» (69, 9).
Бояд гуфт, ки ин адабиёт дар осори тахдикй бо номхои адабиёти форси, адабиёти дари ва адабиёти форей-точикй ёд мешавад. Адабиёти мардумони форсизабон дар Осиёи Миёна, Афгонистон, Эрон, Хинд ва Осиёи Сатир то отози асри XVI адабиёти ягона буд. Дар хамин росто мухаккики шинохтаи эронй Шафеии Кадканй таъкид мекунад, ки забони форси дар пахнои чугрофиёии васеаш, аз Эрону Озарбойчон гирифта, то Мовароуннахр ва Форсу Хинд, тобеи як чараён буд ва шоирони бузурге, ки кори онхо сармашки адибони хар асре шумурда мешуд, хамон як гурухи муайяне буданд (64, 94).
Аммо аз аввалхои асри XVI як марзбандие миёни Эрон ва Мовароуннахр ба вучуд омад, ки омили он руйи кор омадани давлати Сафавиён дар Эрон (1502- 1722) ва Шайбонихо дар Бухоро (1500- 1599) буд. Ин ду дудмон ба лихози сиёсй ва мазхабй ихтилофоти шадиде бо якдигар доштанд ва чангхои хунине хам миёни онхо ба вукуъ пайваст. Марзбандии сиёсй ва мазхабии ин даврон бар адабиёт ва завку саликаи шоирон низ таъсири амики худро расонд, то он ки ин «хоки

(Мухаммадкулихон ва Салохдон) аз ин накдіаи Нодир огох шуда, бо хам савганднома имзо карданд, ки хамон шаб душмани муштараки худ -Нодиршохро ба катл мерасонанд. Онхо дигар фармондехонро, ки карор буд дастгир шаванд, аз ин тасмими пинхонии шох огох карданд ва низ ин нуктаро гушзад намуданд,’ки факат то субхи рузи дигар вакт доранд, ки ё шохро аз зиндагй махрум кунанд ва ё бо зиндагии худ падруд гуянд. Нихоят, 60 нафараз: сардорони лашкар барон дат ли шох омода шуданд ва пас аз нимашаби 19-ум ба 20-уми июни соли 1747 дастанамъона ба дарами Нодир хамлавар шуда, уро ба- катл расонданд ва сарашро аз тан дудо сохтанд (50, 37-39).
Хамин тарик, дафтари зиндагии тавонотарин подшохи 0сиё, охирин дахонкушои эронй, сипахсолори пуровоза - Нодиршоди Афшор барон хамеша пушида шуд.
Агар 5 соли охири умри Нодирро (аз замони-кур кардани писар то дами марг), ки як навъ беморй ва хатто чунуи буд, ба инобат нагирем, у вокеан барон Эрон хидмат кард.. Аз; фармонравоёни пешини эронй шояд битавон Нодирро бо Куруш ваі Шох Аббоси Сафавии аввал мудоиса намуд, вале, пас аз Нодир Эрон дар даврони хоч шохе аз назарп кудрат, шараф ва иззат ба даврони Нодир нарасид.
Нодиршохи Афшор дар Эрон як дав лати муктадир ва босуботе сохта буд, ки на танхо тамаъварзони хоридй ерои хамла ба онро! намекарданд, балки ошубу даргирй миёни; кавму кабилахои мухталиф дар дохил, ки аз замони ду шохи охирини Сафавй шуруъ шуда, мудом кишварро дар холи ноамнй нигох медошт, дар1 замони Нодиршох аз миён рафт ва мардум эхсоси амнияти умумй мекарданд.
Аммо баъд аз катли Нодиршох.Эрон дубора ба гирдоби хардумарч ва низоъхои хонагй афтод. Нахустин паёмади ин фитна нудо шудани Афгонистони имруза аз пайкари Эрон тавассути Ахмадхони Абдолй (дар баъзе нусхахо Ахмадшохи Абдолй) буд, ки баъдан дар Іфандахор муассиси силсилаи Дурронй гардид. Дар солхои баъдй порахои дигари хоки пахновари Эрон, явне Кдфкоз, Мовароуннахр, Хинд (ба шумули