Фразеологические единицы современного таджикского литературного языка с арабскими лексическими элементами

• Автор: Муслимов, Маъбуд Умедходжаевич
• Шифр специальности: 10.02.22
• Научная степень: Кандидатская
• Год защиты: 2005
• Место защиты: Душанбе
• Количество страниц: 174 с.

Боби І. Ифодаи таркиби лексикии вохидхои фразеологии забони тодикй бо калимахои араби
1.1. Маълумоти умумй родеъ ба таркиби лексикии вохидхои фразеологии тодикй
1.2. Вохидхои фразеологии забони тодикй бо калимаву унсурхои арабй
1.3. Калимахои арабй аз руи колабхои грамматикии арабй
1.4. Калимахои таркиби вохидхои фразеології аз руи хусусиятхои лугавиашон
1.5. Калимахои арабии таркиби вохидхои фразеологии тодикй аз дихати истеьмол
1.6. Архаизм ва историзмхо дар дохили вохидхои фразеологй
1.7. Маънохои нави калимахои арабй дар дохили вохидхои фразеологй
1.8. Иборахои арабии дар забони тодикй айнан истифодашаванда
1.9. Вохидхои фразеологии аз арабй калкашуда
Боби II. Таснифоти сохтории вохидхои фразеологии забони тодикй бо калимахои арабй
2.1. Таркибхои фразеологии забони тодикй бо калимахои арабй
2.2. Таркибхои дуфти фразеологй бо калимахои арабй
2.3. Таркибхои пешояндии такрор
2.4. Таркибхои долаби пешоянду ибораи изофй
2.5. Таркибхои долаби пешоянду иборахои хамрохй
2.6. Таркибдои долаби пешоянду копулятивй
2.7. Иборадои фразеологии тодикй бо калимадои арабй
2.8. Иборадои фразеологии исмй бо калимахои арабй
2.9. Иборахои фразеологии ифодагари аломату хусусият бо калимахои арабй
2.10. Иборахои фразеологии феълй бо калимахои арабй
2.11. Думладои фразеологии феълй бо калимахои арабй
2.12. Думлахои фразеологии яктаркиба бо калимахои арабй
2.13. Думлахои фразеологии дутаркиба бо калимахои арабй
2.14. Думлахои мураккаби фразеологй бо калимахои арабй
Хулосахо
I. Фехристи адабиёти илмй
II.Руйхати адабиёти бадей

дуфл задан мадз дамин тобиши маъноии он, яъне «мадкам шудан, баста гардидан» зодир гардидааст. Дар водиди фразеологии аввал дар таркиби ибораи дуфли хомушй он ба маънои мадозй истеъмол шудааст, ки дар калимадои арабии идтибосй маънои мадозй гирифтани калимадо нисбатан камтар ба назар мерасад.
Калимаи арабии далб дар забони пешинамон тобишдои зерини маъной дошт:
1. тагаир додан, дигаргун кардан, дигар кардан: 2. вожгун намудан, чаппа кардан: 3. носара, сохта, бардуруи, далбакй. Хдмчунин дар забони имрузаи тодик муродифи ин калима дил дар доираи истеъмол аст. Чи хеле ки бармеояд, вожаи арабии далб тобишдои зиёди маъной дорад. Вале ин маънодои калимаи мазкур имруз аз доираи истеъмол баромадаанд. Фадат дар таркиби водиди фразеологии дасти касе далб, дили касе далб маънои охирини он боди мондааст. К,обили тазаккур аст, ки дар забони имрузаи тодик парадигмаи дигари ин калима исми даллоб ба маънои «фиребгар, сохтакор» истеъмол мешавад.
Дар водиди фразеологии дадам ранда намудан калимадои арабии дадам ва ранда истеъмол шудаанд. Калимаи аввал дадам ба маънои «масофаи дар ду пой дар род рафтан» - ро дошта, имруз фадат дар дамбастагй бо феълдои ёридидандаи кардан, намудан, доштан - ранда кардан, ранда намудан, ранда доштан дар истеъмол аст. Дар таркиби водиди фразеологии дадам ранда намудан (фармудан, доштан) он дар тавлиди маънои «омадан, ташриф овардан» ширкат варзидааст. Водиддои фразеологии мазкур асрдо боз дар забони адабии тодик истеъмол мешаванд ва бо тобиши махсуси услубй ва бадей - китобии худ фард мекунад.
Кадам ранча фармой, то cap нидам
Сари дадлу норостй барнидам. Саъдй (93, И. 665).