Язык произведений Абдурахмана Абсалямова : в лексико-семантическом и стилистическом аспектах

• Автор: Закирова, Рамила Мазитовна
• Шифр специальности: 10.02.02
• Научная степень: Кандидатская
• Год защиты: 2008
• Место защиты: Казань
• Количество страниц: 267 с.

В.И.УЛЬЯНОВ-ЛЕНИН ИСЕМЕНДЭГЕ КАЗАН Д0УЛЭТ УНИВЕРСИТЕТЫ

кулъязма хокукында

Закирова Рамила Мазитовна

ГАБДРАХМАН ЭПСЭЛЭМОВ ЭСЭРЛЭРЕНЕЦ ТЕЛЕ (лексик-семантик Мам стилистик аспектта)

10.02.02-10 - Россия Федерациясе халыклары теллэре (татар теле)

Филология фэннэре кандидаты диган гыйльми дэрэжэ алу ечен язылган диссертация

Фэнни ж,итэкче: филология фэннэ ре докторы, профессор Хаков В.Х.

Казан
Эчтэлек
Кереш

Г.Эпсэлэмовныц татар прозасын устерудэге роле

Г. Эпсэлэмовныц иждтын ейранунец тарихы Иэм актуальлеге
1 булек
1. Г.Эпсэлэ мов романнарыныц лексик составы
1.1. Гомумкулланыштагы лексикасы
1.2. Эпсэлэмов романнарында сузлэрнец купмэгьналелеге, аларныц стилистик узенчэлеклэре
1.3. Г.Эпсэлэмов эсэрлэрендэ синонимнарныц кулланышы
1.4. Капма-каршы мэгьнэ белдеруче сузлэр - антонимнар
1.5. Гади сей лам сузлэре
1.6. Г.Эпсэлэмов асарлэрендэ диалектизмнарныц
кулланышы
1.7. Г.Эпсэлэмов эсэрлэрендэ алынма сузлэр Ітам аларныц классификациясе
1.7.1. Г.Эпсэлэмов романнарында гарэп-фарсы алынмаларыныц кулланылышы Иэм аларга лексик-семантик классификация
1.7.2. Эдипнец прозасында рус теленнэн Иэм аныц аша Кенбатыш Европа теллэреннэн кергэн сузлэр
2 булек.
2. Г.Эпсэлэмов эсэрлэрендэ тел-сурэтлэу алымнары
2.1. Г.Эпсэлэмов эсэрлэрендэ сузнец кучерелмэ мэгънэсенэ
нигезлэ нгэ н тел-сурэтлэу чаралары
2.1.1. Г.Эпсэлэмов эсэрлэрендэ урын алган
метафораларныц образлы тасвир тудырудагы стилистик роле
2.1.2. Г.Эпсэлэмов прозасында символларныц функциясе

2.1.3. Эдипнен прозасында образлы сыйфатлаулар
2.1.4. Оксюмороннар
2.1.5. Г.Эпсэлэ мов романнарында сынландырунын
эИэмияте
2.1.6. Чагыштыру- сейламгэ жднлылык, эмоциональлек
биру чарасы
2.2. Г.Эпсэлэ мов эсэрлэрендэ синтаксик фигуралар
2.2.1. Сейлэмнен ядгырашын кутэрудэ градациялэрнен
тоткан урыны
2.2.2. Гиперболалар
2.2.3. Экспрессив алым буларак, лексик кабатлаулар
2.2.4. Риторик сораулар Иэм ендэулэр
3 булек
3. Г.Эпсэлэмов иждтында фразеологик эйтелмэлэрнен, макаль
Иэм эйтемнэрнен стилистик функциялэре
3.1. Фразеологик эйтелмэлэр Ьэм аларнын стилистик функциялэре
3.1.1. Г.Эпсэлэмов прозасында кулланылган фразеологик эйтелмэлэргэ функциональ-стилистик яктан карау
3.1.2. Г.Эпсэлэмов романнарында кулланылган фразеологик эйтелмэлэрне семантик яктан анализлау
3.1.3. Фразеологик эйтелмэлэргэ индивидуаль-автор узгэртулэре
3.1.4. Г.Эпсэлэмов прозасында фразеологик эйтелмэлэрнен 203 тезелешлэре
3.2. Язучы эсэрлэрендэ мэкаль Иэм эйтемнэрнен кулланылышы
Йомгак
Кулланылган эдэбият
Кушымта

Агыла тормыш. Хэят дэвам итэ (“А.6.", 264). Тормыш -кешелэрнец ижтимагый тереклеге, жрмгыять булып яшэу хале. Хэят -тормыш, яшэеш, тереклек. Бу сузлэр терле телларгэ карыйлар. Тормыш - терки-татар сузе, хэят гарэп сузе. Бу мисалда мэгънэ ягыннан гомумилек кечле. Мондый синонимнар стилистик функцияне башкаралар.
Мисаллардан куренгэнчэ, исем синонимнар фикерне мемкин кадэр кинрэк Иэм тегэлрак белдерерга ярдам ита, сейламне матурлый, авторнын синоним сузлэрне куллану осталыгы купкырлы икэнне курсата.
2. Синоним,сыйфатлар.
Сыйфатлар - предметный, билге тешенчэсендэ йери торган сузлэр; билге тешенчэсен биру белэн берга, алар бу билгенен ни даражрда булуын да белдерэлэр, шулай-ук бер ук билге, терле предмет билгесе була алуына' карап, бераз сыйфаты ягыннан узгэ булу мемкинлеген да курсэтэлэр. Синоним сыйфатларньг Г.Эпсэлэмов образларны суратлаганда, куренешлэрне, вакыйгаларны тасвирлаганда мэгънэ тегэллегенэ ирешу максатыннан чыгып куллана. Мэсэлен:
Нэфис, сылу, зифа
Каеннар узлэре шундый. нэфис, шундый сылу, шундый зифа, аларныкочып убэсе килэ (“Г.”, 140). Сылу- чибар, матур мэгьнэсендэ. Нэфис сузе уз эченэ гузэл, матур, зифа, сылу сузлэренед мэгънэлэрен алган. Зифа - тез мэгьнэсендэ. Болар мэгънэ тесмерлэре -дэрэжэлэре белан аерылалар, сылу, зифа сузлэренэ Караганда, нэфис сузе матурлык дэрэж,эсенец артыклыгын ацлата. Нэфис- гарап сузе, матурлыкны ии югары дэрэж;эдэ бируечен кулланыла.
Зур, гали
Буген Бакый Назимовныц куделен савыгу тойгысы билэп алган иде. Бу тойгы шундый зур, шундый гали йде (“М.к.”, 63).