Художественный билингвизм в творчестве Садриддина Айни : на примере таджикского и узбекского текстов "Смерть ростовщика"

• Автор: Абдуллоева, Умедахон Бекмуродовна
• Шифр специальности: 10.01.03
• Научная степень: Кандидатская
• Год защиты: 2010
• Место защиты: Душанбе
• Количество страниц: 163 с.

ДОНИШГОХД МИЛЛИИ ТОЧИКИСТОН

БА Х.УКМИ ДАСТНАВИС

АБДУЛЛОЕВА УМЕДАХОН БЕГМУРОДОВНА

04.2.01 1 Б 3 99 9 "

ФАЬОЛИЯТИ ЗУЛЛИСОНАЙНЙ ДАР ЗДОДИ БАДЕИИ САДРИДДИН АЙНЙ (ДАР МИСОЛИ МАТНХРИ ТОДИКЙ ВА УЗБЕКИИ «МАРГИ СУДХУР»)

10.01.03 -АДАБИЕТИ ХАЛКДОИ МАМОЛИКИ ХОРИДА (АДАБИЕТИ ТОДИК)

РИСОЛА

БАРОН ГИРИФТАНИ ДАРАДАИ ИЛМИИ НОМЗАДИ ИЛМХ.ОИ ФИЛОЛОГИЯ

РОХДАРИ ИЛМИ:

ДОКТОРИ ИЛМХ.ОИ ФИЛОЛОГИЯ, ПРОФЕССОР А.КУЧАРОВ

ДУШАНБЕ-2

Мундаричд
Мукаддима
Боби аввал: Анъанаи зуллисонайнй дар адабиёти тонику узбек
1.1. Аз таърихи анъанаи зуллисонайнии тонику узбек
1.2. Билингвизми адабиёти тонику узбек дар даврони нав
Боби дуввум: Фаъолияти зуллисонайнии Садридцин Айнй
2.1. Заминахри фаъолияти зуллисонайнии устод Айнй
2.2. Дузабонагии С. Айнй дар назм ва публитсистика
2.3. Фаъолияти худтариумонии С.Айнй дар насри бадей
Боби саввум: Махррати дузабонии С. Айнй дар кдссаи «Марги судхур»
3.1. Тагйирот дар мазмуни «Марги судхур» ва «Судхурнинг
улими»
3.1.1. Аз таърихи эдоди дисса
3.1.2. Тагйирот дар бандубаст
3. 2. Хусусиятхри сабкй ва баёнй дар матнхри тодикй ва узбекии «Марги судхур»
3.2.1. Дигаргунихр дар сабки адабй
а) образ
б) портрет ва нузъиёти бадей
в) характер
3.2.2. Услуби баён
Хулоса
Китобнома

Мудаддима
Мудимияти мавзуъ. Робитахои адабии миллатхо дар адабиётшиносии муосир аз масъалахои мух им ва дорои ахдмияти бузург буда, он дар шаклхои гуногун зодир мегардад, ки мухимтарини он зуллисонайнй ва тардума мебошад. Мадз тавассути нависандаи зуллисонайн ва тардумон робитахои адабй идома ёфта, давра ба давра мустадкам мегарданд. Зуллисонайнй дар адабиёт шароит фародам меорад, ки офарандаи асарро ду ë се миллат шиносанд ва аз асари у бахраманд гарданд. Бо воситаи тардума низ ягон асари в океан пурарзише, ки аз тарафи нафаре офарида шудааст, тамоми дахонро фаро мегирад.
Дар дараёни ннкишофи махорати адабй забондонй ва бо ду-се забон асар офаридани нависанда макоми муайян дорад. Аз ин ру, зуллисонайнй омили мухимми дараёни ннкишофи робитахои адабй буда, сазовори диккату эътибори махсус аст. Он дар адабиёт вохеаи тасодуфй нест, асосхои диддии таърихй-идтимой дорад ва дар натидаи тагйироти куллй дар хаёти дамъиятй ва фазой адабй ба миён меояд. Ин нуктаро Вали Самад низ таъкид кардааст: «Бо ду ë се забон асар офаридани Сино, Берунй, Насимй, Фузулй Охундов, Возехи Гандавй, Возехи Бухорой ва С.Айнй ба шароити таърихй ва идтимой вобаста буда, дар баробари ин доираи дониш, кудрати истеъдод ва майлу хохиши он суханваронро низ ифода мекутіад» (138, 22).
Хдмкорй ва алодадои адабии халддои Оснёи Миёна аз замонхои дадим маншаъ мегирад. Дар ин миён бахусус муносибатхои идтимой, сиёсй ва адабии ду халди бародар - тодикон ва узбекон характернок буда, дар шаклхои мухталиф зухур ёфтааст. Тодикону узбекон дар хамсоягй зиндагй карда, аъанахои миллй, расму оин, дину мазхаб, маданияту дахонбинй ва тарзи либоспушии онхо шабехи хамдигаранд.
Дузабонагии тодикй-узбекй махсули дуетиву рафодат ва хамкории азалии ин ду миллат аст. Зуллисонайнии тодикй-узбекй асосан аз аери XV-XIV (аз эдодиёти Навой) пурмахсул гардида, зина ба зина инкишоф

АДодирй «Уткан кунлар» низ дар сахифахоп мачаллахо дару мегардад. Ин ду асар дар шароити ичтимоии якхела ба миён омадаанд. Максади хар ду нависанда як буда, онхо дар инъикоси хаёти он давр бо рохдои гуногун амал мекунанд. АДодирй бо фодиаи ишкдг Отабек ва Кумуш хаёти сиёсию ичтимоии Андинону Тошкандро тасвир карда бошад, С.Айнй хонандаро байни мардуми мазлуме, ки тамоман ихтиёр аз даст дода буданд, дохил менамояд. Дар ин кисса куштори вахшиёнаи надидон бо хохиши амири Бухоро ва вокеахои шадиди мохи марти 1918 ба риштаи тасвир кашида шудааст, ки ба ин ду халк баробар мутааллик мебошанд.
Солхои 20-уми асри XX давраи гузариши адабиёти бадеии халкхои марбути Иттиходи Шуравй аз як холату равия ба дигар равияву услуби тасвир мебошад. Нависандагони халкхои хамсоя новобаста аз мураккабии вазъият имконият ёфтанд, ки дар хамзистии бештаре фаъолият баранд. Дар ин солхо нависандагони тонику узбек хамкадами замон буда, жанрхои навро ба руи кор меоварданд. Нависандагон дар пеши худ вазифахои нав гузошта, ба амалй намудани он чиддан маштул мешуданд. Асархои онхо бояд вазифахои инти мой ва мафкураи коммунистиро ичро мекард ва бо мундаридаи нав пешкаши омма мегардид. F.Махмудов дар ин маврид чунин мегуяд: «Хикояи атеистии С.Айнй «Ахмади девбанд» (1928) ва А.Фитрат «КДёмат» (1924) дар ташаккули нахонбинии мардум ёрй расондаанд. Пайдоиши роман низ дар ин давра айнн муддао буд. Роман барои тараккиёти бадей-эстетикй ва намъиятй-сиёсии халк роли хеле мухим бозидааст» (98, 17).
Романхои дар назар доштаи Г.Махмудов «Рузхои гузашта» (1924-1926). «Каждум аз мехроб» (1927)-и А.Кдцирй ва «Дохунда» (1932)-и С.Айнй мебошанд. Бо воситаи силсилаи образхои ин романхо нависандагон таърихи мубориза ва низоъхои халкхои Осиёи Миёнаро аз охири асри XIX ва то дахаи бистуми асри XX нишон додаанд.
Дар солхои 1924 Точикистон хамчун Думхурии Мухтор дар хайати РСС Узбекистан таъсис ёфт. Соли 1925 дар Душанбе НДТ ташкил шуд,