История и национальное самосознание в современной таджикской поэзии (на материале творчества Л. Шерали)

• Автор: Муталлибов, Розикджон
• Шифр специальности: 10.01.03
• Научная степень: Кандидатская
• Год защиты: 2006
• Место защиты: Худжанд
• Количество страниц: 145 с.

вазорати маорифи думх,урии тодикистон донишгох;и ДАВЛАТИИ ХУДАНД ба номи академик б.рафуров КАФЕДРАМ АДАБИЁТИ МУОСИРИ ТОДИК

Ба хукми дастнавис

МУТАЛЛИБОВ РОЗИКДОН

ТАЪРИХ ВА ХУДОГОХ.ИИ МИЛЛЙ ДАР НАЗМИ МУОСИРИ ТОДИК (ДАР МИСОЛИ АШЪОРИ ЛОИК, ШЕРАЛЙ )

Ихтисоси 10.01.03 - Адабиёти халк,х,ои кишварх,ои хоридй

(адабиёти то ник)

Рисола

барон дарёфти дарачаи илмии номзади ипмх.ои филология

Робари илмй: узви вобастаи Академияи улуми Думурии Тоникистон, доктори ИЛМХ.ОИ филолога, профессор Н.Ю.Салимов
Хунанд

Мудадцима Боби І.

Фасли аввал Фасли дуввум
Фасли саввум Боби II.
Фасли аввал
Фасли дуввум
Боби III.
Фасли аввал Фасли дуввум Фасли саввум Фасли чорум
Фасли панду м
Хулоса
Китобнома
МУНДАРИДА
Пайванди таьрих ва арзишдои миллй бо шеьр
Робитаи таьрих ва даводис бо шеьр Таьсиси хонадони Сомонй заминасози мародили таьрихии худшиносй ва худогодии миллй Ифтихор ва худогодии миллй: аз устура то водеият Мардаладои ташаккули масоили таьрих ва худогодии миллй дар назми муосири тодик
Тадциди низоми сиесй дар огози садаи XX ва бархурди он бо адабиети форсй Ормондои таьрихй чун авомили маьнавии рушди худогодии миллй дар назми солдои 1960-2000-ум Мадоми ашьори устод Лоид Шералй дар шинохт ва здеи арзишдои милливу фардангй Лоик; ва забони тодикй
Лоик; Шералй ва дугрофиеи таьрихии тодикон Шахсиятдои бузурги миллат дар шеьри Лоик; Пайванди ашьори Лоик; ба суннатдои шеьри классикй
Лоик; мунтадиди парокандагй, мадалгарой, дурй аз ворисияти миллй ва гафлат аз дикмати худшиносиву худого дй

МУКАДДИМА
Нигориши таърихи пуршукуди Адам дануз дар «Авасто» ва осори адди Хдхоманишй дусни ofo3 пазируфтааст. Нузули «Авасто» ва зудури Зардушт да мчу н содиби ин китоб ва мура ввиду мубаллига ойини б един далолат бар он дорад, ки аз нигоди дидмати замониву вусъати интишори забону маздаб мардуми форсинажод содиби фарданги бостонй мебошанд
Вудуди осори ниёгон дар вусъати мероси адабии падлавй бори дигар ишорат ба зудури таваддуди мардуми форс ба нигориши таърих далолат мекунад. Корномаи «Ардашери Бобакон» намунаи бардастаи осори таърихии адди дадим аст, ки дамчун достони худогодиву худшиносии таърихии мардумони эронитабор 6o3rÿ мешавад.
Ин таърихи пурбору гаронмоя дар адвори баъдй дар осори мухталифе гундоиш ёфтааст. Масалан, дар ду китоби олими эронизодаи араб Мудаммад ибни Чдрир «Таърихи Табарй» ва «Тафсири Табарй», ки ÿpo бо унвондои «Абуттаворих» ва «Абуттафосир» ёд мекунанд, таърихи дунё ва ривоёти фарогири рузгори башарй оварда шудааст. Боиси хушнудист аст, ки ин ду асар бо кушиши умарову вузарои Сомонй, уламои мутабаддири фидду илодиёти адди мазкур ба забони форсй тардума гардида буд.
Равиши тар дума и Абуалии Балъамй дар «Таърихи Табарй» чунон буд, ки ÿ таърихи офариниши оламро аз руи асноди ду маздаб-дини зардуштй ва ойини мусалмонй тафсиру ташред менамуд. Х,амин нозукии таърихнигорй ва ифтихор аз таърихи гузаштагони худро, ки мутардими «Таърихи Табарй» аз худ зодир намудааст, адабиётшиноси тодик Носирдон Салимов дар рисолаи худ ба таври амид ёдовар мешавад: «Таърихнома чун асари довии саргузашт, нодили даводису вадоеъи рузгори пешин аз даврони хеле кудан ба шаклдои мухталиф тазодур намуда, годо ба дайси ил ми муста дил ва годи дигар ба сифати анвои осори мансур тавзед ёфтааст» (127, 359)
Абуалии Балъамй-марди содибнажод дангоми тардума дар дар ду асар надши тафохури миллии хешро бигзошта, кушид то дое сарнавишти

Беш аз саду даштод дазор аз дари девон.
Чун Унсуриву Асдадиву шудра Кисойй,
В-онон, ки зи Балху дади Tÿcy Раю Гургон (100, 137).
Яке мунтадидони туркони хонабарандозу тамаддунсуз Носири Хусрав аст, ки пайваста дар ашъори хеш сухан ба замми ин тоифа мегуяд. Шоир дар дасидае аз xoMÿm гардидани фуруги чароги Адам бо афсус сухан мегуяд:
Номаи шодони А дам пеш ход,
Як раду бар худ ба тааммул бихон.
Ку-т Фаридуну кудо Кайдубод?
Ку-т худаста алами коваён?
Соми Наремон куву Рустам кудост?
Пешрави лашкари Мозандарон!
Попаки Сосон куву ку Ардашер?
Ку-т на Бадрому на Нуширвон?
Ин дама бо хайлу дашам рафтаанд,
Не рама мондасту кунун не шубон (100,140).
Чунончи гуфтем, ки баъди асри Сомонй шуарову удабо шукуду рифъати ин дудмонро бо дасрату надомат ёдовар шуда, ба таъни тосибон пардохтанд.
Носири Хусрав, баъд аз он ки туркон бо диёму шУришдои мудовом сарзамини аддодии уро тасарруф намуданд, мазаммати пайваста мекарду зани хонанишинашон меномид:
Туркон ба пеши мардон, з-ин пеш дар Хуросон,
Буданд хору одиз дамчун зани сарой (72, 16).