Структурно-грамматическая характеристика диалектной фразеологии : на материале дарвазского говора таджикского языка

• Автор: Кодиров, Дилшод Сайдаллоевич
• Шифр специальности: 10.02.22
• Научная степень: Кандидатская
• Год защиты: 2007
• Место защиты: Хорог
• Количество страниц: 180 с. : ил.

Мундарида
Муцаддима

Боби I. Во^иддои фразеологии номй

§1. Хел^ои во^ид^ои фразеологй аз ^и^ати муносибат^ои

грамматикии дузъ^о

§2. Пайваст^ои фразеологии дуфти чидатаркиб

1. Пайваст^ои дуфти синонимй

2. Пайваст^ои дуфти антонимй

3. Пайваст^ои дуфти гуногунмаънои матнй

4. Таркиби морфологии пайваст^ои дуфт

§3. Во^ид^ои фразеологии изофй

1. Во^ид^ои фразеологии изофии дудузъа
2. Во^ид^ои фразеологии изофии бисёрдузъа
3. Хусусияти морфологи ва муносибат^ои синтаксисии во^ид^ои изофии фразеологй
4. Таркиби лексикии во^ид^ои изофии фразеологй
Боби II. Во^ид>;ои фразеологии феълй
1. Фразеологизм^ои дудузъаи феълй
2. Фразеологизм^ои бисёрдузъаи феълй
3. Во^ид^ои фразеологии феълй бо ^иссачаи инкории на
4. Шакл^ои грамматикии во^ид^ои фразеологии феълй
Боби III. ^умла^ои фразеологй
1. ^умла^ои фразеологии дутаркиба
2.^умла^ои фразеологии яктаркиба
3. Фразеологизмам предикативй дар ь;олаби
думла^ои мураккаби пайваст
4. Фразеологизмам предикативй дар долаби
думла^ои мураккаби тобеъ
5. Фразеологизм^ои предикативии бепайвандак
6. Чумла^ои фразеологии хабарй
7. Чумла^ои фразеологии шартй-хо^ишмандй
8. ^умла^ои фразеологии амрй-хитобй
Хулоса
Феэфисти адабиёт

ла^аи Дарвоз истило^оти маъмурй ва фанниро истисно намоем, фразеологизм^ои изофии седузъа дои аввалро ишгол менамоянд. Чунончй: цойи хули иоф -зодго^, ватан: Дойи хуни нофи мън Зъгарай бъмъръм ни дар дашти Хару гуръм къне.
кури сари дахсз -киноя аз шахсе, ки агар кудрат ва тавоной дошта бошад, ба ^ар кор тайёр аст: Кури сари ^алуз агар бътуна овъш кънаме.
дънйои наркъши модапартр -як сифати дунёи бевафо: Рам нахъ и дънйои наркъши модапаршар амхелай, йак бегама мeдawъ йаке га, ки дълъш бай одамизод бъсузаме, дойим тайи гамай.
шери хунайи мардъм -киноя аз шахсе, ки дар хонаи дигарон худро со^ибхона медонад: Тъ шери хунайи мардъмй, хунат мейойем, мегуй бъгъримй.
Ба во^ид^ои фразеологии бисёрдузъа дар ла^даи Дарвоз во^ид^ои фразеологии бисёрдузъаи бепешоянд хос буда, во^ид^ои фразеологии бисёрдузъа пешоянддор ба мисли забони адабй хос нест. Бо ин х;ама дар ла^даи Дарвоз воэ^щои фразеологии бисёрдузъаи пешоянддор, ки тавассути забони адабй гузаштаанд, низ мушо^ида мешавад. Чунончй, дар тайи дъли хъд, дар тайи дълъш.
Дар хусуси пешоянд^ои исмй ва вазифаи он^о дар сохтори фразеологизм^ои бисёрдузъаи изофй муфассалтар бояд тавак;к;уф кард. Дар мудоиса бо пешоянд^ои аслй, ки тан^о унсури сохтории во^ид^ои фразеологй ^исоб мераванд, пешоящщои исмй бо маънои то андозае ^адидии худ на тан^о рукни сохторй дар таркиби фразеологизм^ои изофй, балки дузъи комилхуьук; ма^суб мешавад. С.В.Хушенова дар мавриди пешоянд^ои исмй дуруст дайд мекунанд, ки дар аксари фразеологизм^ои забони муосир муайян намудан номумкин аст, пешоянди исмй чун пешоянд ё чун калима ба маънии асли худ ба таркиби фразеологизму? дохил шудааст [1.137,80]. Масалан, дар фразеологизми изофии гъли сари сабад, ки аз забони адабй ба ла^даи Дарвоз гузаштааст унсури сар метавонад маънои баландй, боло ва пешоянди дарьуо доро бошад. Аз ин дост, ки мо чунин во^ид^ои фразеологии изофиро на во^ид^ои фразеологии изофии дудузъа, балки ба во^ид^ои фразеологии изофии бисёрдузъа дохил менамоед.