Жизнь и творчество Хазина Лахиджи

• Автор: Джобиров, Давлятджон Юсуфович
• Шифр специальности: 10.01.03
• Научная степень: Кандидатская
• Год защиты: 2003
• Место защиты: Душанбе
• Количество страниц: 168 с. : ил

МУКАДДИМА
БОБИ I. Вазъи сиёсй ва мухимтарин падидахои адабии замони Хазини Лохичй
1. Вазъи сиёсй ва мухимтарин падидахои адабй
2. Зиндагии Хазини Лохичй
3. Хазин ва мухити адабии Хиндустон
БОБИ II. Эчодиёти Хазини Лохичй
а) Осори мансур
б) Осори манзум
Газалиёт
Мутафаррикот
Рубоиёт
Касоид
БОБИ III. Услуби эчодии Хазини Лохичй
,Мухассаноти адабии шеъри Хазин
Таъсирпазирии Хазин аз шоирони пешин
Калима ва таркиботи хоси шеваи Хазин
ХУЛОСА
РУЙХАТИ АДАБИЁТ
МУКДЩЩМА
}$амон гуна ки равшан аст, дар миёни даврахои фархангу адаби форсй адабиёти даврахои охири салтанати Сафавия камтар мавриди тахдиду пажудиши олимону мудаддидон дарор гирифтааст.
Пушида нест, ки пиромуни зиндагй ва осори бархе аз намояндагони дудогонаи адабиёти ин адд, таддидоте андом ёфта ва гузашта аз ин ба чоп дам расидаанд. Ин таддидот, албатта, заминаи мусоидеро барои таддиди вазъи даёти мадании даврони мазкур омода месозанд. Вале ба ин нигод накарда то ба дол таддидоти нисбатан комиле ба вудуд наомадааст, ки он битавонад вазъи даёти маънавию адабй ва равиядои асосии инкишофу рушди адабии ин давраро ба таври зарурй муайян созад.
Бо дарназардошти матлаби мазкур барои омузишу баррасии даврони мавриди назар, пені аз хама лозим аст, ки сарчашмадову маъхаздои ба дастдаромадаи ин давра ва зиндагиву осори намояндагони маъруфи фардангу адабиёти он айём мавриди таддид дарор гиранд.
Ногуфта намонад, ки дойр ба таърих, докимон ва салотини даврони Сафавия тайи дадсолаи охир дар Эрон осори зиёде ба чоп расидааст, ки онхо вазъи хаёти сиёсй ва идтимоии он давраро то дарадае равшан менамоянд. Вале бар хилофи даёте сиёсии ин давра вазъи адабии ин айём торику норавшан мемонад.
Ба мадсади далли ин масъала, мо дарор додем дар ин рисола осори мудиму пурарзиши яке аз маъруфтарин намояндагони он ахд разини Лохидиро мавриди омузиш дарор дидем. Бояд тазаккур дод, ки дар таърихи фархангу адаби Эрон ^азинро дабл аз он ки дамчун шоир ёд кунанд, уро чун донишманди фозилу тазкиранавис шинохтаанд. Водеан хам тазкираи у «Таърихи Хазин» дар шинохту маърифати даврони Сафавия аз адамияту
манзалати забону сабки нигориши осори мансури шоир, махсусан, забони тазкираи «Таьрихи а^вол»-и у ногуфта бошем.
Нахуст ин ки осори мансури З^азин аз ниго^и фасо^ату балогат, забону сабки нигориш дар як поя ва якранг нест ва ^ар асараш арзишу тазуїили дудогонаро так;озо мекунад. Аммо агар пиромуни осори мансури ÿ тан^о аз руи «Таьрихи а^вол»-аш цазоват шавад, метавон гуфт, ки китоби мазбур новобаста аз он ки фарогири шар?;и мабсуте родеь ба рузгору а^воли шоир ва таьрихномаи замони ÿ, дар айни замон ин асар намунаи боризи насри пурфасо^ату балиги форсй ма^суб мешавад. Маликушшуаро Ба^ор зимни арзёбй аз насри форсй дар асри дувозда^и ^идрй ба ин асари ^азин арзиши босазое к;оил шуда, онро мун^асир ба фард дониста буд. Зеро ин асари шоир замоне таьлиф гардид, ки насри форсй охирин давраи ин^итоти худро аз cap мегузаронид. Намуна^ои насри ин давра худ гуво^анд, ки то чй андозае насри форсй мубтало ба тасаннуъ ва такаллуфи бугранде гардида буд. Вале забони ?£азин бархилофи он ^ама печидаги^ои сарфиву на^вй холй аз муглацбаёниву маснуьият буд. Хулласи калом, сарфи назар аз дигар мазийят^ову вижаги^ояш насри Хазин тан^о аз ин ниго^ низ метавонад дархури омузишу пажу^иш ва эътибори махсус бошад.
6). Осори манзум
Нахуст бояд мутазаккир шуд, ки фазини Ло^идй бо вудуди он ки осори пурарзиши зиёди мансуру манзум аз худ ба ёдгор мондааст, вале то аввали солкой 60-уми асри XX дар бай ни дустдорони шеьру адаб чандон маш^ур набуд. Иллати аслии ин вазъият дар он буд, ки куллиёт ва девони ашьори шоир то ин давра ба табь нарасида, аз истифодаи доираи васеи дустдорони адабиёт дар канор монда буданд. Тан^о нусха^ои дудогонаи ашьору осори у дар китобхона^ои мухталифи дуне ниговдорй мешуданд ва аз он.^о гуру^и ма^дуди а^ли таздиц ого^й доштанд. Дар охири солкой пандо^уми асри XX дар jçaëra