Лоик Шерали и его роль в развитии таджикской поэзии второй половины XX века

• Автор: Хайётов, Нияткул Гадоевич
• Шифр специальности: 10.01.03
• Научная степень: Кандидатская
• Год защиты: 2011
• Место защиты: Худжанд
• Количество страниц: 163 с.

Вазорати маорифи Думх,урии Тодикистон Донишгох,и давлатии Худанд ба номи академик Бободон Бафуров

Ба хукми дастнавис

Хдйётов Ниятдул Гадоевич

ЛОИК, ШЕРАЛЙ ВА НАКДНИ У ДАР ИНКИШОФИ НАЗМИ ТОДИКИИ НИМАИ ДУЮМИ САДАИ XX

Ихтисоси 10.01.03 - Адабиёти халодои кишварои хоридй

(Адабиёти тодик)

Рисола

барои дарёфти дарадаи илмии номзади илмои филологй

Робари илми: доктори илм*;ои филологй

Файзуллоев Неъматдон

ХУДАНД

Мундарида
Мудаддима
Боби якум. Я,устуд5шх;ои гоявию эстетикии Лоид ва надиш он дар рушди назми муосири тодик
Фаслиякум - Мактаб ва масоили шеърияти назми Лоид
Фаслидувум - Тадаввули мавзуи худшиносй, расму суннатдои
миллй ва оини ватандорй дар ашьори Лоик
Фасли севум - Зиндагй дар оинаи шеър
Боби дувум. Лойд -эдёгари жанрдои анъанавии назм
Фасли якум - Лоик; Шералй - устоди жанри газал
Фасли дувум - Рушди жанрдои хурди назмй дар эдодиёти шопр.Л
Фасли севум - Санъатдои бадей дар ашьори Лойд
ва вижагидои забонии осори ÿ
Хулоса
Федрасти адабиёт

Муцаддима
Адабиёти форсу тодик аз рУзгори кудан то замони мо бо услуб, шева ва дараёндои ба худ хос зудур карда, ба такомули маърифати инсонй, тарииби гоядои башардУстй ва волотарин ормондои инсон имконият фародам овардааст. Равшантарин авомили таърихй дар ташаккулу инкишофи адабиёти форсу тодик замони давлатдории сулолаи Сомониён буда, шуарои ин давзаи адабй бо эдоди асардои оламгир подрати дадонй ёфтаанд. Санади дотеъ барои шинохти ин даъво зиндагинома ва осори ганиву сарватманди сардафтари адабиёти форсу тодик устод Абуабдуллоди Рудакй (858-941) ба шумор меравад.
Аз замони устод Руцакй то асри мо адибони зиёде зиндагй ва эдод кардаанд, ки дар пешбурди тамаддуни адли башар садми беназир гузоштаанд. Яке аз ин дабил суханварони номй Шоири халдии Тодикистон, барандаи Ч.оизаи давлатии ба номи РУдакй, устод Лойд Шералй ба шумор меояд, ки расо пас аз дазор соли заволи маликушшуаро ба дунё омада, бо осори рангину пурмояи хеш дар рушду инкишофи назми муосири тодик надши барозанда гузоштааст. У дар таърихи ин адабиёт дар радифи адибони номваре дарор дорад, ки бо дунари эдодии худ дар офаридани маонии тозаю бикр, тасвирдои MapFy6, тарзу усули мадбул ва зебои баёни каломи мавзун мадоми шоёнеро касб кардаанд. Тадрибаи у дар назми муосири тодик ва олами адаби форсй дидати тададдуди маънавию шаклии жанрдои анъанавии газал, рубой, дубайтй, дитъа, мусаллас, байт, дасида ва мазмунсозию кашфу бозтоби маонии тоза ва ривод додани данбадои дунарии шеър шоистаи омузишу пайравй ва тариибу ташвид мебошад.
Феълан дар илми адабиётшиносии тодик дойр ба шахсияти Лойд ва омузиши осори пурмояи адабии ÿ чанд рисола ва саддо мадола таълиф шудааст, ки падл>!дои мухталифи ашъори ин шоири

хилдати дарёдилони кишвар асту мероси имрузиён ба пасли оянда мебошад.Дарё барон шоир ери розфадм, марди солор, донандаи асрор ва манбаи илдом аст:
Биомузам зи даре шоириро,
Ки шеъраш обдору бас равон аст.
Балет асту бадеъ афсонаи ÿ,
Агарчи бесаводу безабон аст. (133, 320)
Ë худ:
Дар лаби об бо лаби xoMÿui,
Худ ба худ рози дадр мегуям.
Эй насими бидиштии дарё,
Май чй гум кардаму чй медуям? (133, 73)
Дар шеъри дигар фармудааст:
Ду радсозему радпаймо - ману дарё, ману дарё,
Ду дамродему ду тандо - ману дарё, ману дарё... (134,93)
Дар ашъори Лойд дарёдои Исфара, Зарафшон, Фондарё ва Сир низ бо медру садодат ва дилбастагии тамом васфу ситоиш ёфтааст, ки яке аз ондо дарёи Сир мебошад:
Дарёи Сайдун меравад,
Дар дил шабохун меравад.
Ранги газалдои Камол,
Бо чанд мазмун меравад.
Дар дасрати Темурмалик,
Аз синааш хун меравад. (133,324)
Дар ин шеър бо камоли медр ва дусни ифтихор ёдкарди бузургвор -Хода Камоли Худандй ва дарамони халди тодик Темурмалик, ки водеан мояи ифтихор ва бедтарин намунаи худшиносии халд дар роди дарк ва дуст доштани Батан ба шумор мераванд, гуводи он аст, ки шоир ватани худро бо дама бузургшо KÿnaKiiam дуст медорад ва парастиш мекунад.