Творчество Махмуда Доулятабади (на основе сборника рассказов "Хроника Сипанджа")

• Автор: Тохирзода, Сурайёхони Тохири
• Шифр специальности: 10.01.03
• Научная степень: Кандидатская
• Год защиты: 2013
• Место защиты: Душанбе
• Количество страниц: 149 с.

ДОНИШГОХИ миллим тодикистон
Кафедраи филология» Эрон Тохирзода Сурайёхони Тохирй
Эчодиёти Махмуди Давлатободй (бар мабнои мачмуаи «Корномаи Сипанч»
10.01.03 адабиёти халцхои кишвархои хоридй (адабиёти форси)
Рисола барои дарёфти дарадаи номзади илми филология
Рохбари илмй: доктори илмхои филологй профессор Сафаров Умархода Рахимович
Душанбе 2013
Мундарида
Пешгуфтор
Боби I. Даврабандии насри форси бар асоси омилхои замонй ва хаводиси таърихй
1.1. Нигохи идмолй ба заминахои пайдоиш ва масири адабиёти достонй
1.2.1 Даврабандии адабиёти достонии форси
1.2.2 Авзои сиёсй - идтимой ва адабии Эрон дар охири солхои 40-50-уми харни XX
1.3. Шархи холи мухтасар ва фаъолияти эдодии М. Давлатободй
Боби II. Дидгоххои М. Давлатободй рочеъ ба макрму рисолати нависанда
2.1 Адабиёт ва дойгохи он аз дидгохи М. Давлатободй
2.2 Масъалаи инсон ва макрми он (тахлили дидгоххои назарии М. Давлатободй)
2.3 М. Давлатободй ва нависандагони муосир
2.4. М. Давлатободй ва забони форсй
Боби III. Баррасии сабкии достонхои М. Давлатободй
3.1.«Корномаи Сипанд» - дар масири рушди насри муосир
3.2. Ороишхои адабй дар достонхои М.Давлатободй
3.3. Данбахои забонии достонхои нависанда
Хулоса
Адабиёт

Пешгуфтор
Мубрамияти мавзуь. Бояд гуфт, ки зимни баррасии адабиёти х,ар миллате таъйини адвору марх,илах,ои он ахамияти махсусе дорад, вале мутаассифона барои адабиёти муосири форси, хоса насри муосир таъриху санаи муайянеро ба сифати мабдаъ ё сарчашмаи отоз наметавон кабул намуд. Танх,о нагадай тахкщоту чусторхои андомшуда нишон медихдд, ки насри муосири форси ба маънои истилохиву гарбии он дар огози асри бистум шаклу сурат гирифт ва ин бесабаб набуд. Зеро мах,з дар солкой аввали карни XX дар таърихи Эрон рухдоду падидахои мухими сиёсй-идтимой ба зухур расиданд. Яке аз ин рухдодхо Индилоби машрута буд, ки хамрох бо омилхое мисли рухияи конунхохиву конунталабй, талабу дархости низоми созгори идтимой, озодихохй, ошной бо адабиёту фарханги адвоми дахон буд, ки заминахоро барои пайдоиши адабиёти мансур омода сохт.
Рисолаи мазкур ба тахкику арзёбии данбахои хунарй, зебошинохтй ва дар мадмуъ поэтикии хикояхо ё достонхои кутохи яке аз симохои маъруфи насри имрузи Эрон Махмуди Давлатободй ихтисос дорад. Аммо дар канори ин тавре ки хоси хар кори тахкикй аст, ба масъалахои дигаре низ рудуъ шудааст. Аслан такяи аслии рисола бар асоси максаде, ки дар пеш гузоштааст руйи ду медвар аст.
Нахуст баррасии назариёту дидгоххои нависанда дар атрофи адабиёту нависандагон ва накшу дойгохи эшон дар домеа. Бархурди нависанда ба инсон хамчун мухаррики аслии раванда идтимоъ ва нихоят накши забони форсй дар баёни ахдофу матлаби мавриди назар.
Матлаби мехвари аввалй, ки дард шуд ба мехвари дувум, ки арзёбии осори нависанда аст иртиботи мустакиму танготанг дорад. Ба дигар сухан майдонест барои амалй шудани хадафхое, ки пешоруи нависанда аст.
Вале набояд фаромуш намуд, ки маводи тахкик танхо бар асоси як мадмуаи нависанда, ки дар поён шархаш хохад омад сурат гирифтааст.

У барои он, ки боварй ва эътимоди мардумро ба даст биёварад исдох,отх,ои дузъй гузаронд ва икдомоте чанд андом дод. Аз чумла махбусони сиёсй ва мухолифонро озод намуд. Заминхои вакфиро ба муассисахои динй боз гардонид. Дар донишгоххои Эрон донишкадахои илохиётро таъсис намуд ва бад ин восита диндоронро ба тарафи худ далб сохт. Дар артиши Эрон ислохоте чанд гузаронид. Хдмкориро бо кишвархои иттифодй вусъат бахшид, то дар рузхои мушкил дастгиру ёвараш бошанд. Ба хизбхои мухолиф озодии фаъолият дод. Вале ин икдомот натавонист, чомеаро ба оромишу сулх хидоят кунад. Гап дар ин аст, ки дар замони Ризохон шох бар сохтори чамъиятй хокимият дошт. Вале бо сукути у ва ба сари кудрат омадани Мухаммадризо сохтори чамъиятй ба панч к,исм такрим шуда буд: дарбору шох, мачлис, кобина, сафоратхонахои хоричй ва ахзоби мардумй. Кашмакашхои шадиде миёни ин дисмхо сурат мегирифт. Зеро аксарияти дастандаркорон, ки намояндаи парлумон ё дигар ачзои дарбор буданд, ахди сиёсат набуданд. Х,ар кас аз пушти манофеи худ мегашт. Бар хилофи авзои номуносиби замон эхсоси бузурги машрута ва машрутахохй пойдор монд. Дар ин гирудорхо фарханги сиёсй миёни мардум боло рафт. Дар ин миён бояд аз мачаллахову рузномахои пуршумор, ки дар вусъату иртик,ои шуури сиёсии ичтимоъ накдии боризе доштанд, ёдовар шуд. Як нудтаро бояд таъкид намуд, ки харчанд аркони давлат заиф буд ва дидгоххову идеологияхои мутазоди зиёде дар чомеа хукмфармо буд, вале то мудцате дар чомеаи парешон харчу марч рух надод. Вале ин шароит давоми чандоне наёфт. Хдводиси солхои 1326 то 1332 ба тадрич шохро ба тарафи пеш гирифтани як хукумати низомиву дур аз мабонии демократи савк; дод, то саранчом кудатои 28-и мурдод пеш омад ва шох сиёсатхои демократикии худро ба канор ниход ва женхои истибдодй, ки аз Ризо ба у расида буд, билфеъл шуд ва мароми хукуматашро тагйир дод» [21, 234].
Табадцулоти соли 1332 зарбаи камаршикане буд, ки раванди рушду
камоли тамоми шууни идтимоиро дигаргун сохт. Аз равшанфикрону
ахди к,алам гурухе кушта мешаванд, бахши дигаре зиндонй ва идцае