Методика использования бурятских народных сказок в развитии устной речи русскоязычных детей : Бурятский язык, старший дошкольный возраст

• Автор: Жамсуева, Светлана Юрьевна
• Шифр специальности: 13.00.02
• Научная степень: Кандидатская
• Год защиты: 2003
• Место защиты: Улан-Удэ
• Количество страниц: 192 с. : ил

Оглавление
Введение31
Глава I. Теоретические основы развития речи детей дошкольного
возраста
1.1. Психологопедагогические особенности развития речи детей
старшего дошкольного возраста.
1.2. Роль бурятских сказок в развитии устной бурятской речи детей дошкольного возраста.
1.3. Анализ практики использования бурятских сказок в развитии речи детей старшего дошкольного возраста
Выводы по главе I
Глава II. Методика использования бурятских народных сказок в развитии речи русскоязычных детей старшего дошкольного возраста
2.1. Методическая система развития бурятской речи детей дошкольного
возраста на материале бурятских народных сказок.
2.2. Технология использования бурятских народных сказок в развитии
бурятской речи русскоязычных детей дошкольного возраста.
2.3. Результаты экспериментального обучения.9
Выводы по главе II0
Заключение3
Список использованной литературы


Ьэн шэнжэлэлгэнууд баталЬан байха юм [Выготский JT. C., ]. Бага наЬатай ухибуудэй хэлэ хугжеелгын болон хэлээрээ харилсаанай асуудалнууд мэдээжэ эрдэмтэд Л. С.Выготский (), С. А.Р. Лурия (), А. Н.Леонтьев (), Д. Б.Эльконин (0), И. А. Зимняя (), М. И.Лисина (5) гэгшэдэй шэнжэлэлгэнууд соо харагдаа. Эрдэмтэд хэлые узэхэдее, хун турэлтэнэй ниитэ туухын зуйл гэжэ ухибуунэй бага наЬанЬаань эхилнэ, ухаан бодолойнь хугжэлтэдэ угын дуургэдэг уургэ тэмдэглэнэ. Ухибуудэй хэлэлгэдээ хэрэглэЬэн угэтэй хамта бодомжолгын, Ьанаанай, тухайламжын, сэдьхэлэй худэлэсын, юрэдее, бухы ажал ябуулгынь хугжэлтые эрдэмтэд хэлэлгэтэй холбоно. Эртэ carhaa хунэй суг харилсан ажаллаЬанай дун болохо хэлэн, тэрэнэй ашаглалга бодото хэрэглэжэ болохо хэлэлгэ хадаа олон шанартай юм. Хэлэ шудалалгын, хэлэлгэ хугжеелгын уургэ харуулхын тула тэрэнэй дуургэдэг уургэнуудые хаража узэхэ ёЬотойбди. И.А. Зимняя хэлэ, хэлэлгэ шэнжэлхэдээ, хэлэнэй гурбан шэнжэ тэмдэглэнэ. Тэдэнь иимэ уургэнуудые хангана: а) ниитэ (социальна), б) бодолой (интеллектуальна), в) хунэй (личностнэ). Тиин хэлэнэй нэгэдэхи шэнжэнь хунуудэй хоорондохи харилсаанай, ундэЬэн соёлой, туухын шухаг зуйлнуудтэ хамааралгын гол арга нухэсэл гээшэ. Тиимэ тула хэлэн болбол хунэй бусад зонтой харилсаха уедее, ниитын болон хунэй хугжэлтын арга болоно. ТиимэЬээ харилсаанай уургэнь хэлэлгын гол шухала уургэ боложо угэнэ. Хоёрдохи шэнжэнь гэбэл, хунэй ухаан бодолой баялиг, шадал задалан харуулЬан шэнжэ болоно. Тиихэдээ хэлэн болбол нэрлэлгын, тэмдэглэлгын, тобшололгын, сэдьхэлэй байдал харуулалгын уургэнуудэй; оршон тойронхиие ойлгохо, харилсаха ба мэдэрхэ арга мун. Зимняя И. А.,]. Гурбадахи шэнжэнь гэбэл, хэлэн болбол еерыгее гэжэ мэдэрхэ, шудалха, харуулха, гуримшуулха шэнжэ шанарнуудтай байна. Хунэй ажабайдалай, сэдьхэлэй хусые элсуулэн, хэлэн гээшэ олониитын дунда еерыг ее абажа ябаха гуримуудые тогтоодог уургэтэй юм. Эдэ гурбан шэнжэ Иургуулида ороодуй ухибуудэй байдалые шэнжэлэлгэдэ хабаадана. Хэлэнэй эдэ эрилтэнууд ухибуунэй тон бага наЬанЬаа бэелуулэгдэнэ, тиимэИээ хэлэн гээшэ хуугэдэй ниитын байдалай, ухаан бодолой болон оюун Ьанааиай хугжэлтэдэ дуургэдэг уургэ дуургэнэ. Хэлэн дотор ниитын туухын юрэнхы зуйлнуудэй хажуугаар алибаа ундэИэтэн яЬатанай соёлой тусгаар зуйлнууд хабаадана. Энэ талаар A. A. Леонтьев хэлэнэй ундэЬэн соёлой хугжэлтэдэ туЬалдаг тусгаар уургэ илгана. Энэнь К. Д.Ушинскиин худэлмэринууд соо тодоор харуулагдахадаа, турэлхи хэлэнэй жэнхэни шэнжэнууд, тэдэнэй ундэЬэн соёлой хугжэлтэдэ туЬалдаг уургэнууд тодорхойлогдоо. Ухибууд урдахи уеынгее ниитэ дуй дуршэл эдлэхэдээ, ундэЬэн соёл болбосоролойнгоо эгээл шухала хуби мэтээр турэлхи хэлэеэ шудалха еЬотой юм» (Ушинский К. Д.,). Ьургуулида орохын урдахи уедэ ухибууд хэлэнэй ехэ уургэ шудална. Хэлэнэй уран Ьайханай аргануудые, аялгые, хэлэнэй баялигые хэрэглэлгэдэ, тэрээндэнь ухибуунэй анхарал хандуулхадань, бидэ тэдэнэй хэлэндээ Ьайханаар хандаха эхин Ьуури табинабди. Гэбэшье, ухибуунэй хун шанарай хугжэлтэдэ хэлэнэй болон хэлэлгын дуургэдэг уургэ тухай хэлэхэдээ, бидэ А. Н.Леонтьевой онсолЬоор «хэлэн ехэхэн, унэхеерее шиидхэхы уургэтэй байдаг, гэбэшье», бодото харилсаанай уедэ хунууд хоорондоо олон ондоо янзын харилсаа ябуулна гэЬэн Иэргылэлгэ мартаха ёЬогуйбди (Леонтьев А. Н.,). ХэлэгшэЬээ шагнагшада мэдэсэ дамжуулха арга бэелуулдэг хунуудэй хоорондохи харилсаанай уургэ ха. Мэдэсэ дамжуулха хэрэг хэлэлгын уйлын хусеер туе ниитэдэ заншаЬан хэлэлгын ёЬо заршамай гуримаар бэелуулэгдэнэ. Ухибуун олон янзын ажалай харилсаанай уедэ хэлэ шудална гэЬэн бодол манай гурэнэй психологидо Л. С.Выготскиин (), А. Н.Леонтьевой (), С. Л. Рубинштейнэй (8), А. Л.Луриягай (), Д. Б.Элькониной (0) шэнжэлэлгэнуудэй ашаар тогтоЬон байха юм. Энэнь А. Л.Леонтьевой (), И. А.Зимняягай () шэнжэлэлгэнуудтэ ургэлжэлее. Ухибуунэй хэлэлгын харилсаа шэнжэлхэдэ, хэлэлгэ ухибуунэй хэшээлтэй хамта харилсахын тулада хэрэглэгдэнэ гэжэ Д. Б.Эльконин тэмдэглэнхэй (Эльконин Д. Б.,, н. Хэлэлгын шанарые А. П.Леонтьев, Л. С.Выготский, И. А.Зимняя гэгшэд хэлэлгын худэлмэриин теори гэжэ тайлбарилна. И.А.