Образ женщины-матери в "Шахнаме" Фирдоуси

• Автор: Шофакирова, Рушонгул Мирсаидовна
• Шифр специальности: 10.01.03
• Научная степень: Кандидатская
• Год защиты: 2004
• Место защиты: Душанбе
• Количество страниц: 160 с.

Мундарида
Му^адцима
Боби I
Зан ва оиладори дар «Шо^нома»
1. Зан-модар ва мавь;еи он дар оила ва оиладорй
2. Тасвири шиносой ва издивод
3. Муносибат дар оила
Боби П
Тарбияи фарзанд
1. Таваллуди фарзанд ва маросим^ои он
2. Тарбияи фарзанд ва муносибати хонаводагй
3. Вафоти фарзанд ва сугвории модар
4. Муносибати модарандар ва фарзанд
БобиШ
Иштироки зан - модар дар кордон идтимой-сиесй
Хулоса
Фехрасти адабиёти истифодашуда
Мудаддима
Абулдосим Фирдавсй номвартарин шоири Эрон ва яке аз ситорагони дурахшандаи адабиёти тонику форс буда, аксари мудаддидон «Шоднома»-и ÿpo бедтарин дамосаи адабиёти дадонй номидаанд. Симои дадрамонони дамосаи миллй дар адабиёти дадон ва мардилаи инкишофи таьрихии адабиёти миллй яке аз проблемадои хеле диддии таддиди илми адабиётшиносй мебошад.
Лозим ба ёдоварист, ки надиш занон хусусиятдои ба худ хос дошта, дар илми шардшиносй кам ё беш таддид шудаанд. Лекин симои зан-модар, ки мавзуи асосии кори диссертатсионии мост, ба таври алодида омухта нашудааст. Симои зан-модар, махсусан мадоми он дар «Шоднома»-и Фирдавсй, ки мавриди таддиди кори илмии мо дарор гирифтааст, бо вудуди ба баъзе падл удои ин мавзуъ таваддуд зодир кардани мудаддидон, алдол мавзуи таддидношуда дар адабиётшиносии тодик ба шумор меравад.
Яке аз сабабдои интихоб намудани ин мавзуъ он аст, ки дар домеаи имруза масьалаи зан яке аз проблемадои асосй ба шумор рафта, он на тандо диддати донишмандонро ба худ далб кардааст, балки дамчун як проблемаи бузурги гендерй дониста шуда, таваддУди муассисадои бонуфузи давлатию гайридавлатиро низ ба худ далб намудааст. Мавзуи мазкур мардиладои пайдоиш ва инкишофи дамосаи миллиро аз лидози надши мифологй, дадрамонй дар робита бо образи занон-модарон дар бар мегирад. Аз ин ру, мо тасмим гирифтем, ки дар ин рисола симои занон-модарони дисмати асотирй ва дадрамонии «Шоднома»-ро мавриди тадлил дарор дидем.
Мафдуми зан-модар хеле густурдаву доманадор аст. Зан-модар асоси домиа, тавлидкунандаи насли инсоният, сутуни дар хонадон ва чароги кошонаи тамоми мардуми руи олам мебошад. Зан-модар чун дадрамонй саднаи пайкору набарддо ба осори адабии мардуми Машридзамин ворид шуда, на тандо дар сарнавишти адвоми ориёй, дамчунин дар адабиёти мардумони бурунмарзй таьсири бузург расонидааст. Аз ин ру, дисми зиёди шоирону нависандагони
дил, хамчунин тасвир намудани сару либоси ощо, ХУСНУ рамоли Рудобаву Зол ба кушодани хусусиятхои характери зану марди оших мепардозад. Аз руи тасвири хаким Фирдавсй аввалин вохурии Золу Рудоба хеле самимй буд. Хардуи ощо ^иссиёту мухаббати хамдигарро эхтиром мекунанд ва озори Хамдигарро раво намебинанд. Барой онхо чун нишонаи мухаббат дидору сухбат кифоя аст. Хушнудиву кушишу талоши онхо махз хамин чиз аст. Чунин хусусият дар аксари достонхои дахрамоий дида мешавад ва достонхои инщй намунаи бехтарини ощоянд, вале дар ин достонхо шиддати конфликт хеле мураккаб аст ва ба монеахои зиёде вобаста мебошад. Золу Рудоба инро хуб дарк намуда буданд, вале ваъдаву паймон барои онхо чизи мухаддас буд:
Пазируфтам аз додгар доварам,
Ки харгиз зи паймони ту нагзарам [17,265].
Зол ишхи Рудобаро дабул карда, давл медихад, ки Xе Ч Г(А аз у ЧУД° нахохад шуд, аммо ба ахду паймони онхо волидони хаР ДУ тараф розй набуданд. Бузургии симои Рудоба дар ин лахзахо он буд, ки у бо матонати худ хама гуна монеахоро рад карда буд. Зол аз норозигии Сом хавотир бошад хам, цавл медихад, ки дили падар ва подшохи кишвар Манучехрро нарм созад. Рудоба низ ваъдаи дустй, садохату вафодорй мекунад:
Бад-у гуфт Рудоба: «Ман хам чунин,
Пазируфтам аз довари кешу дин.
Ки бар ман набошад касе подшо,
Чахонофарин бар забонам гуво.
Чуз аз пахлавони чахон Золи Зар,
Ки бо тоду ганч асту бо номи фар» [17, 266].
Фирдавсй холати рухии хахрамононро нишон дода, ба ин васила олами нихонии онхоро ошкор сохтааст: